Page 7 - EY-VG_Kasim_2022_v4

Vergide Gündem
Av. Barış Can Erdemir

92 seri numaralı Gider Vergileri Genel Tebliği
neyi değiştiriyor?

I. Giriş

Sovtaj tutarlarının banka ve sigorta muameleleri vergisine (“BSMV”) tabi olup olmadığı,
mükellefler ile vergi idaresi arasında uzunca bir süredir ihtilaflara konu olmaktadır. Öyle
ki mükellefler nezdinde gerçekleştirilen vergi incelemelerinde, vergi müfettişlerince
mükelleflerin elde ettiği sovtaj tutarlarının tamamı için BSMV hesaplanması gerektiği
yönünde eleştiriler getirilmekteydi. Buna karşılık, bu tarz eleştirilerin hukuka aykırı
olduğu gerekçesiyle, sovtaj bedellerine ilişkin tesis edilen BMSV tarhiyatlarının iptali
yönünde verilen yargı kararlarıyla karşılaşılmaktaydı.
11 Ekim 2022 tarihli Resmî Gazete’de 92 seri numaralı Gider Vergileri Genel Tebliği
(“Tebliğ”) yayımlanmış olup, Tebliğ’de sigorta şirketlerince rücu ve sovtaj işlemleri
sonucunda lehe alınan paraların BSMV yönünden vergilendirilmesine ilişkin açıklamalar
yapılmıştır.
İşbu makalede, Tebliğ’in, sovtaj tutarlarının BSMV’ye tabi olup olmadığına ilişkin
tartışmalara (ve dolayısıyla ihtilaflara) etkisi değerlendirilecektir.
II. Sigorta şirketlerinin sovtaj uygulamalarında mevcut durum,
vergi incelemelerinde getirilen eleştiriler ve konuya ilişkin
kararlar

Bilindiği üzere, sigorta şirketlerinin yükümlülüğü rizikonun gerçekleşmesi durumunda
sigortalının uğradığı zararın tazmininden ibarettir. Sigortalının uğradığı zarar ise
sigortalanan malda rizikonun gerçekleşmesi ile oluşan değer kaybıdır. Bir diğer ifadeyle
zarar sigortalanan malın rayiç değerinden hasarlı/hurda halinin değerinin düşülmesi ile
bulunmaktadır.
Sektördeki yaygın uygulamada, sigorta şirketleri rizikonun gerçekleşmesi üzerine
sigortalı malın rayiç değerini doğrudan sigortalıya ödemekte; müteakiben halefiyet
ilkesi gereği, sigortalının yerine geçerek hurda malı satmaktadır. Tam veya ağır hasara
uğramış ve tamiri mümkün olmayan sigortaya konu malların satışından elde edilen
tutarlar sovtaj olarak adlandırılmaktadır.

Bu noktada sigorta şirketinin tazmin yükümlülüğünün içeriğinin tam olarak
1
anlaşılabilmesi için aşağıdaki Yargıtay kararını incelemek uygun olacaktır:
“TTK'nın 1283. maddesi uyarınca sigortacı, sigorta ettiren veya sigortadan faydalanan
kimsenin ancak gerçekten uğradığı zararı tazmine mecburdur. Somut olayda, hükme
esas alınan 11.5.2009 tarihli bilirkişi raporunda, sigortalı aracının tamirinin ekonomik
olmadığı, tam hasarlı kabul edilmesi gerektiği, kaza tarihindeki rayiç değerinin
70.000,00 TL, sovtaj (hurda) bedelinin 15.000,00 TL olduğu belirtilmiştir. Bu durumda
mahkemece, aracın 70.000,00 TL rayiç değerinden 15.000,00 TL sovtaj bedelinin
mahsubu ile kalan 55.000.00 TL’ye hükmedilmesi gerekirken, 75.000,00 TL kasko
sigorta bedelinden sovtaj değeri indirilerek 60.000,00 TL tazminata hükmedilmesi
doğru görülmemiştir…’’

1 Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 25.04.2011 tarihli, E.2010/2029 ve K.2011/3879 sayılı kararı.

Kasım 2022 Kasım 2022 7