Page 8 - EY-VG_Kasim_2022_v4

Tüm bu açıklamalar ışığında, sigorta şirketlerince sigortalılara davacı şirketin 2010 yılına ilişkin sovtaj geliri elde edip
rayiç değer olarak yapılan ödemenin, aslında uğranılan zarar etmediği hususunun gerekli inceleme ve araştırmalar ile ortaya
tutarı hurda malın değeri olan sovtaj tutarının aracın rayiç konulamadığı, sigortalılarından hurda bedeline devir aldığı
değerinden düşülerek hesaplanabilecektir. hasarlı araçları bu bedelin üstünde bir bedelden sattığına ilişkin
bir tespitin bulunmadığı, satmış olduğu hurda ara toplamının
Sigorta faaliyetleriyle iştigal eden mükellefler nezdinde konuya sovtaj geliri olarak değerlendirildiği, satılan araçlar için asıl araç
ilişkin gerçekleştirilen incelemelerde, vergi müfettişlerince temel sahiplerine ödenen tutarların indirimi yapılarak davacı tarafından
olarak hurda malların satışından elde edilen sovtaj tutarlarının sovtaj geliri elde edilip edilmediğinin ortaya konulması
sigortalılara ödenen tazminatlardan bağımsız değerlendirilmesi gerekirken, inceleme elemanınca bu hususlara değinilmediği…”
gerektiği ileri sürülmekte ve bu bağlamda, sovtaj tutarlarının gerekçesiyle dava konusu BSMV tarhiyatını hukuka aykırı bulan
tamamı üzerinden cezalı BSMV tarhiyatı tesis edilmesi ilk derece mahkemesi kararını onamıştır.
önerilmektedir. Vergi idaresinin bu yaklaşımı ve dayanakları şu
şekilde özetlenebilecektir: III. Tebliğ düzenlemesi
• Gider Vergileri Kanunu’nun 28’inci maddesi uyarınca, sigorta 11 Ekim 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmakla yürürlüğe
şirketlerinin her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları giren Tebliğ’in “Rücu ve sovtaj tutarlarının BSMV yönünden
bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile vergilendirilmesi ve matrah” başlıklı 3. maddesi şu şekildedir:
olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar banka ve
sigorta muameleleri vergisine tabidir. “MADDE 3- (1) Sigorta şirketlerinin rücu ve sovtaj işlemleri
sonucunda nakden veya hesaben lehe aldığı paralar üzerinden
• 89 seri numaralı Gider Vergileri Genel Tebliği’nde BSMV'ye yürürlükteki oranlara göre BSMV hesaplamaları gerekmekte
tabi her işlemin tek başına ele alınması gerektiği, işlem olup, söz konusu işlemlerde BSMV matrahı, mülga Hazine
sonucunda lehe para kalmışsa bu tutarlar için BSMV Müsteşarlığının 2015/6 sayılı Genelgesi kapsamında sigorta
hesaplanması gerektiği, kalmamışsa veya zarar edilmişse bu şirketleri tarafından tahsil edilen/edilecek rücu veya sovtaj
işlemlerden BSMV doğmadığı ifade edilmektedir. bedeli ile daha önce tahakkuk ettirilen rücu veya sovtaj değeri
• Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 28 Mart 2014 tarihli ve arasındaki farktır.
70903105-180[5601-1406]-35009 sayılı özelgesinde,
hasarlı veya pert olan aracın bizzat veya vekalet usulüyle (2) Buna göre, sigorta şirketlerinin sovtaj işlemleri sonucunda
sigorta şirketlerince satıldığı durumlarda, sigorta şirketleri mülkiyetine almış oldukları hurda veya hasarlı malların satışı ya
lehine oluşan sovtaj gelirleri üzerinden genel hükümler da söz konusu malların sigortalıdan alınan bir vekaletle aracı
çerçevesinde BSMV hesaplanması gerektiği yönünde görüş bir firma tarafından üçüncü şahıslara satılması sonucu satış
verilmiştir. bedelinin doğrudan veya sigorta şirketi aracılığıyla tazminat
bedelinin bir parçası olarak sigortalıya ödenmesi işlemlerinde,
Görüleceği üzere, uyuşmazlığın çıkış noktası sovtaj tutarlarının hurda veya hasarlı malların satış bedeli ile daha önce tahakkuk
tazminattan bağımsız lehe kalan para teşkil edip etmediği ettirilen sovtaj değeri arasındaki fark üzerinden BSMV
hususudur. Zira cezalı tarhiyatlara esas vergi inceleme hesaplanması gerekir.
raporlarında yer alan iddia, temelde sovtaj tutarlarının tazminat
ödemelerinden bağımsız birer gelir teşkil ettiğidir. (3) Sigorta şirketleri tarafından sovtaj bedeli ödenmeyerek
hurda veya hasarlı malların sigortalıya bırakılması ve sigortalı
Yukarıda açıklandığı üzere, uygulamada sigorta şirketlerinin tarafından bizzat satılmasına ilişkin işlemlerde ise sigorta
tazminat ödemeleri yalnızca sigortalı mallarda hasar sonucu şirketlerince yapılan bir muameleden söz edilemeyeceğinden söz
meydana gelen eksilmenin değil, sigortalı malların tüm rayiç konusu işlem BSMV’ye tabi tutulmaz.”
değerini kapsamakta; sonradan hurda halindeki malın satışından
sovtaj elde edilmektedir. Önce rayiç değeri sigortalıya ödemek İlgili maddenin ilk fıkrasında, sovtaj tutarları açısından BSMV
ve sonra hurda malın karşılığı olan sovtaj tutarını tahsil etmek matrahının, sigortalıdan hurda mal teslim alınarak tahakkuk
şeklinde özetlenebilecek bu prosedürle, sigorta şirketleri ettirilen sovtaj bedeli ile sonradan satış esnasında tahsil edilen
ekonomik açıdan yalnızca gerçekleşen zararı üstlenmektedir. sovtaj bedeli arasındaki (olumlu) fark olduğu tereddüde mahal
Bu şartlar altında, sigorta şirketlerinin hurda mal satışıyla bırakmayacak açıklıkta ortaya koyulmuştur. Keza müteakip
sigortacılık faaliyetlerinin dışında iştigal etmediği ve sovtajın fıkrada da sigortalıya ödenen tazminat içerisinde tahakkuk
belirgin şekilde rayiç değer üzerinden sigortalıya yapılan ettirilen sovtaj bedeli ile hurda malın satış bedeli (tahsil edilen
ödemeyle alakalı olduğu açıktır. Hal böyleyken, sovtaj tutarları sovtaj bedeli) arasındaki fark üzerinden BSMV hesaplanacağı
sigorta şirketlerinin faaliyetleri dışında yaptıkları işlemlerden ifade edilmektedir.
lehe kalan para niteliğinde değil, yalnızca ödenen tazminatlar
bağlamında zarar azaltıcı niteliktedir. Dolayısıyla lehe kalan Bahse konu hükümlerin bir arada değerlendirilmesinden,
bir paradan bahsedilemeyeceğinden, sovtaj tutarları için vergi idaresinin konuya ilişkin yaklaşımını değiştirdiği ve sovtaj
BSMV açısından vergiyi doğuran olayın gerçekleştiğinden de tutarları ile tazminat ödemeleri arasındaki bağlantının varlığını,
bahsedilemeyecektir. daha açık bir ifadeyle sovtaj tutarlarının tazminat ödemeleri
bakımından zarar azaltıcı nitelikte olduğunu kabul ettiği
Nitekim konuya ilişkin yargının yaklaşımı da bu açıklamalarımızla söylenebilecektir. Dolayısıyla sovtaj tutarları üzerinden BSMV
aynı doğrultudadır. Danıştay 7. Dairesi bir kararında , 2 hesaplanabilmesi, ancak hurda aracın satışında tahsil edilen
sovtaj tutarının sigortalıya yapılan tazminat ödemesinin bir
“… olayda, her bir sovtaj işlemi kendi içinde değerlendirilerek parçası olan sovtaj tutarını aşması halinde, aşan kısımla sınırlı
sigorta tazminatından düşülen sovtaj gelirlerinin sigorta şirketi şekilde mümkün olacaktır.
lehine kalan para üzerinden verginin hesaplanması gerekirken,
2 Danıştay 7. Dairesi’nin, 25.05.2021 tarihli, E. 2021/1093 ve K. 2021/2475 sayılı kararı.

8 Kasım 2022