Page 5 - VGTemmuz_2023

Vergide Gündem
Gamze Durgun

BEPS Sütun 2 kapsamında öze dayalı
kazancı istisna etme kuralı ve bu kuralın
teşviklere etkisi

Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de yabancı yatırımların desteklenmesi,
istihdamın artırılması, sürdürülebilir ekonomik büyümenin devam ettirilmesi gibi
sebeplerle bir takım vergi teşvikleri düzenlenmiştir. Türkiye’de uygulanan teşviklerin
bir kısmı bölgeler itibariyle uygulanan teşvikler olabildiği gibi bir kısmı da bölgeden
bağımsız olarak, gerçekleştirilen faaliyetlerle veya işlemlerle ilgili olabilmektedir.

Türkiye’de kurumlar vergisi yönünden uygulanan teşvikler arasında; teşvik belgesine
bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlara uygulanan indirimli kurumlar vergisi
2
3
1
uygulamasını , serbest bölgelerde , teknoloji geliştirme bölgelerinde , İstanbul Finans
4
Merkezi’nde gerçekleştirilen faaliyetlerden elde kazançlara uygulanan kurumlar vergisi
5
istisnalarını, sınai mülkiyet haklarından elde edilen kazanç ve iratlara uygulanan
kurumlar vergisi istisnalarını sayabiliriz. Ayrıca, araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) ve
6
tasarım merkezlerinde yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamalarını da harcamaların
kazançtan indirimi yoluyla kullanılabilen teşviklere örnek olarak gösterebiliriz. Kurumlar
vergisi yönünden Türkiye’de uygulanan teşvikler arasında yine Kurumlar Vergisi
Kanunu’nda düzenlenen ve kurumlar vergisi istisnası sağlayan -gayrimenkul ve iştirak
satış kazancı istisnası, yatırım fonu katılma payları istisnası, yurtdışı iştirak kazancı
istisnası gibi- istisnaları da sayabiliriz.
7
8
OECD’nin hazırladığı BEPS Sütun 2 projesi ile gündemimize giren GloBE kurallarının
tasarlanış biçimi vergi teşvikleri ile doğrudan ilgilidir ve teşvikler üzerindeki etkileri
açısından önemli sonuçlara sahiptir. GloBE kurallarının Türkiye gibi yatırımlar üzerinden
yoğun teşvik programları uygulayan ülkelere etkisinin, efektif vergi oranını azaltması
nedeniyle, daha fazla olacağı düşünülse de bu etki GloBE kurallarının bir parçası olan
öze dayalı kazancı istisna (Substance based income exclusion) kuralı nedeniyle, bazı
teşvikler açısından sanıldığı kadar fazla olmayabilir.

Öze dayalı kazanç istisnası (Substance based income exclusion)

OECD GloBE kuralları, bir işletmenin ekonomik öze dayalı kazancını istisna eder. Öze
dayalı kazanç istisnası, bir işletmenin ilgili dönemdeki varlıklarının değeri ve yarattığı
istihdama referansla hesaplanır.

9
İstisna, ülkedeki maddi varlıkların defter değerinin ve çalışan maliyetinin %5'i kadardır .
1 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 32/B
2 3218 sayılı Serbest Bolgeler Kanunu
3 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu
4 7412 sayılı Istanbul Finans Merkezi Kanunu
5 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 5B
6 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun
7 OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, Tax Challenges Arising from the
Digitalisation of the Economy – Global Anti-Base Erosion Model Rules (Pillar Two)
8 The Global Anti-Base Erosion
9 Article 5.3. Substance-based Income Exclusion (SBIE), geçiş kuralı, SBIE'nin ilk on yıl boyunca
aşamalı olarak tanıtılmasını sağlar. Istisna, 2023 yılında, maddi duran varlıkların defter
değerinin %8'ine ve çalışan maliyetlerinin %10'una eşit olacaktır. Kademeli olarak %5'e kadar
düşürülecektir.
Temmuz 2023 Temmuz 2023 5