Page 3 - EY-VG_Haziran_2023_v2

• Banka borçlarından dolayı yasal takibe alınan kurumlar olay sonrası yürürlüğe konulan düzenlemeler, mükelleflerin
ile bunların kefilleri ve ipotek verenlere sağlanan istisna: vergi maliyetlerinin artmasına, mükelleflerin devlete olan
Finans kurumlarının alacakları karşılığında, şirketlerin güveninin kaybolmasına ve ekonomik kayıplara yol açar.
borçlarının tasfiyesi için finans kurumlarına devretmek Geriye yürümezlik ilkesi, mükellefin hukuka olan güveninin
zorunda kaldığı varlıklar olup bu varlıkları devreden borçlu teminatıdır. Aksi takdirde bireylerin temel hak ve özgürlüklerine
şirketler bu devirden gelir veya nakit elde etmezler. Finans müdahalenin sıklıkla karşılaşıldığı alanlardan biri olan vergi
kurumunca tahsil edilen nakitle borç kapatılır. hukuku işlemez hale gelir. “vergilemede kanunilik ilkesi” ve
“vergi düzenlemelerinin geriye yürümezliği ilkesi” Anayasa’nın
• İndirimli kurumlar vergisi: Yatırım teşvik uygulamalarına 73’üncü maddesi ile vücut bulmuştur.
göre indirimli kurumlar vergisi üzerinden ek vergi alınması,
yatırımcı şirketlerin tüm proje planlarını alt üst eder. AYM ve Danıştay kararlarında da “kanunların geriye yürümezliği
Çünkü yatırımcı kurum devletin yatırım teşvik belgesindeki ilkesi” ile “hukuk devleti” ilişkisine atıf yapılarak “özellikle vergi
taahhüdüne güvenir ve ona güvenerek yatırım yapar. Ek vergi arttırıcı düzenlemelerin geriye yürümesinin hukuki güvenlik
bu akdi bozmaktadır. ilkesi” ile bağdaşmadığı açıklanmaktadır.

Ek vergideki diğer “eşitlik ve adalet ilkesi”ne aykırılık da 6 Ayrıca vergilemede en önemli unsur “vergiyi doğuran olaydır.
Şubat 2023 tarihinde meydana gelen deprem bölgesindeki Çünkü vergilemede vergiyi doğuran olayın varlığı, devletin vergi
“kurumlar vergisi mükelleflerinin” ek vergiden muafiyetidir. alacağının hukuki nedeni ve olmazsa olmaz koşuludur. Vergiyi
Ancak kanuni merkezi deprem bölgesi dışında olmakla birlikte, doğuran olay, verginin tarh, tahakkuk ve tahsil açısından hayati
bu bölgede yatırım yapan ve kazanç elde eden kurumlar öneme sahiptir. Bu nedenle vergilemede kanunilik ilkesi, vergi
vergisi mükelleflerinin deprem bölgesindeki yatırımları deprem kanunlarının geriye yürümezliği ilkesine uyumu gerektirir.
nedeniyle ciddi hasarlar almasına rağmen %10 ek vergi
ödemekle yükümlüdür. Dolayısıyla 7440 sayılı Kanun ile yürürlüğe konulan ek vergi,
“geriye yürümezlik ilkesi” dışında, Anayasa’nın 10’uncu
Dolayısıyla, 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde istisna ve 73’üncü maddelerinden hareketle “vergilemede eşitlik”
veya indirimleri bulunan kurumlar vergisi mükellefleri indirim veya “vergilemede genellik” ilkeleri; Anayasa’nın 35’inci
ve istisna türüne bağlı olarak %10 ve %5 ek vergi beyan edip maddesinden hareketle mali güce göre vergilendirmeye
ödedi. Ancak bu mükelleflerin bazıları 2022 yılı beyanlarını aykırılıkta ölçülülük (elverişlilik, gereklilik ve orantılılık kriterleri
“ihtirazi kayıtla” yaptı. Çünkü bu mükellefler ek verginin çerçevesinde) ilkesi gibi diğer vergileme ilkelerine aykırılık
T.C. Anayasası’na aykırı olduğunu düşünüyor. Haksızlar mı? oluşturmaktadır.
Detaylara bakalım.
Örneğin, Haziran 2022’de halka arz edilen bir şirketin 100.000
Düzenleme neden Anayasa’ya aykırı? adet hissesinin itibari değeri 1 TL, halka arz bedeli ise 9 TL
olsun. Halka arz nedeniyle ihraç edilen payların her birinden
T.C. Anayasası’nın 2’nci maddesine göre, devletin eylem ve 8 TL emisyon primi doğacak olup, bilançoda 1 TL ödenmiş
işlemlerinin hukuk kurallarına uygun gerçekleştirilmeli ve sermaye olarak yer alırken, 8 TL emisyon primi özkaynaklar
bu işlemler sırasında vatandaşların “hukuki güvenliğinin” olarak yer alacaktır. Bu şirket, 7440 sayılı Kanun gereği ihraç
sağlanması “hukuk devleti” olmanın gereğidir. Hukuk devleti edilen paylardan hesaplanan 800.000 TL emisyon primi
ise “hukuk güvenlik ilkesi” ile tesis edilir. Hukuki güvenlik ilkesi, üzerinden 80.000 TL ek vergi ödeyecektir. 80.000 TL ek vergi
kamunun idari eylem ve işlemlerine karşı vatandaşların temel ortakların şirkete yatırdığı sermayenin vergilendirilmesi olup,
hak ve özgürlüklerinin güvencesidir. vergiyi doğuran olay zamanı olan halka arz tarihinden sonra
yürürlüğe konan bir düzenleme ile alınmaktadır. Yukarıda
Devletin kamu gücünü kullanarak icra ettiği vergilendirme açıklanan vergilendirme ilkeleri çerçevesinde ödenen 80.000 TL
işlemleri, kanunilik ilkesi çerçevesinde vatandaşların temel ek vergi “hukuk güvenlik, vergide genellik ve eşitlik ile belirlilik
hak ve özgürlüklerine müdahale olup; hukuk devleti ve hukuki ilkelerine” aykırılık oluşturmaktadır.
güvenlik ilkeleri ile doğrudan ilişkilidir. Devletin vergilendirme
işlemleri sırasında kullandığı kamu gücü karşısında, bireylerin
tek güvencesi “hukuk devleti” ilkesidir. Devletin vergilendirme Bu yazı Ekonomist dergisinin 28 Mayıs 2023 tarihli 2023/11.
yetkisi, hukuk devleti ve sosyal devlet ilkelerinden doğar. sayısında yayınlanmıştır.

Hukuki güvenlik ilkesi ise vergilendirme yetkisinin kullanımında
devletin yapacağı müdahalelerin, mükelleflerin hak ve
özgürlüklerini koruyacak şekilde ve öngörülebilir olmasını
gerektirir. Hukuki güvenlik ilkesinden sapma; vergilemede
belirlilik ve vergi düzenlemelerinin geriye yürümezliği ilkelerini
işlemez hale getirir. Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel
görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı
Vergilemede, vergi düzenlemelerinin geriye yürümemesi hukuki EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk
iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla
güvenliğin sağlanmasında en başta gelir. Vergi düzenlemelerinin yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama
geriye yürümesi devlete olan güveni ortadan kaldırır. Bu yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını
nedenle, vergilendirmenin temelindeki vergiyi doğuran tavsiye ederiz.

Haziran 2023 3