Page 3 - EY-VG_Ekim_2023_v3

yöntemlere göre yapılabilmektedir. Bu yöntemlerden en yaygın 3. 31.12.2004 tarihi sonrasında enflasyon
olanı, “genel fiyat düzeyi yöntemi” ile “cari değerleri esas alan düzeltmesi
yöntem” olarak belirlenebilir. VUK nezdinde düzenlemeye
bakıldığında, ülkemizde benimsenen yöntemin genel fiyat VUK’un mükerrer 298/A-1 maddesine göre; kazançlarını bilanço
düzeyi yöntemi olduğu görülmektedir. Nitekim, 5024 Sayılı esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri
Kanun ile düzenlenen enflasyon düzeltmesinde ana prensip, fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son
mali tablo kalemlerinin, mali tablonun ait olduğu tarihteki satın üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap
alma gücü cinsinden ifade edilmesidir. Diğer bir deyişle, mali döneminde % 10'dan fazla olması halinde mali tablolarını
tabloda yer alan kıymetlerin Türk lirası değerinin tablonun enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır. Yine ilgili madde
ait olduğu tarihteki değerine icra edilmesidir. Bu kapsamda uyarınca, enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte
enflasyon düzeltmesi, parasal olmayan kalemlerin enflasyon gerçekleşmemesi halinde sona erecektir.
düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının, düzeltme katsayıları
ile çarpılması suretiyle gerçekleştirilecektir. 4 Yine ilgili maddenin A-2/f bendine göre maddede geçen fiyat
endeksi, Türkiye İstatistik Kurumu’nca Türkiye geneli için
2. 5024 sayılı Kanun ile yapılan düzenleme hesaplanan Üretici Fiyatları Genel Endeksi’ni (Yurtiçi Üretici
neticesinde 2003 ve 2004 hesap dönemlerinde Fiyatları Endeksi, “Yİ-ÜFE) ifade etmektedir.
enflasyon düzeltmesi uygulaması
31.12.2004 tarihinde enflasyon düzeltmesi yapıldıktan sonra;
Yukarıda özetlendiği gibi, 5024 sayılı Kanun ile yapılan enflasyon düzeltmesi şartı olan içinde bulunulan dönem dahil
düzenlemeler neticesinde enflasyon düzeltmesi esasları VUK son üç hesap döneminde Yİ-ÜFE endeksinin %100'den ve
bünyesinde yerini almıştır. Ancak 5024 sayılı Kanun enflasyon içinde bulunulan hesap döneminde ise aynı endeksin % 10'dan
düzeltmesiyle ilgili olarak iki ayrı hususu düzenlenmiştir. fazla olması durumu ortaya çıkmadığından; VUK hükümlerine
VUK’un mükerrer 298’inci maddesinde yapılan düzenleme göre enflasyon düzeltmesi yapılması söz konusu olmamıştır.
enflasyon düzeltmesine dair genel kuralları belirlemiştir. Bu durumun istisnası VUK’un mükerrer 298/A-9 numaralı
Bu madde 01.01.2004 tarihinden itibaren yürürlüktedir bendindeki “Münhasıran sürekli olarak işlenmiş; altın, gümüş
ve VUK’un Değerleme Kitabı (Kanun’un 258 ila 330’uncu alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler bu fıkranın
maddeleri arasında) bünyesinde enflasyon düzeltmesi ile ilgili numaralı bendinde yer alan şartlara bakılmaksızın enflasyon
genel kuralların yer almasını sağlamıştır. 5024 Sayılı Kanun’un düzeltmesi yaparlar.” hükmüdür.
düzenlendiği ikinci husus ise geçici bir madde bünyesinde Enflasyon düzeltmesinin uygulanabilmesi için gerçekleşmesi
yalnızca 31.12.2003 tarihli bilançoların enflasyon düzeltmesine gereken bahsi geçen şartların 31.12.2004 tarihinden sonra
tabi tutulmasına dair kural ve prensipleri hükme bağlamıştır. sağlandığı ilk dönem ise 31.12.2021 tarihi olarak ortaya

Nitekim, bu konuyla ilgili ikincil düzenleme olarak nitelenen çıkmıştır. Aralık 2021 itibariyle Yİ-ÜFE endeksindeki artış
VUK Genel Tebliğleri de bu ayrım çerçevesinde 31.12.2003 oranları son üç hesap dönemi (son 36 aylık dönem) için
tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ve %141,70; içinde bulunulan hesap dönemi (son 12 aylık dönem)
01.01.2004 tarihinden itibaren VUK’un mükerrer 298’inci için ise %79,89 olarak hesaplanmıştır. Diğer bir deyişle,
5
maddesindeki şartların varlığına istinaden izleyen hesap VUK’un mükerrer 298/A-1 maddesinde yer alan enflasyon
döneminde (31.12.2004) enflasyon düzeltmesinin uygulanması düzeltmesi şartları ortaya çıkmış ve dolayısıyla 31.12.2021
kapsamında farklılaşmıştır. tarihli bilançonun VUK’un mükerrer 298’inci maddesine göre
enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gereği ortaya çıkmıştır.
Bu durum, 28.02.2004 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan
328 sıra no.lu VUK Genel Tebliği’nin giriş kısmında; “Enflasyon Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden
düzeltme işlemi ile ilgili olarak 5024 sayılı Kanun ikili bir sonra düzeltme şartlarının gerçekleşmesi durumunda
yaklaşım getirmiş ve 31/12/2003 tarihli mali tabloların düzeltmenin nasıl yapılacağı, VUK’un mükerrer 298’inci
düzeltilmesiyle ilgili farklı düzenlemeler ihtiva etmiştir. Süreklilik maddesinin A/7 bendinde belirtilmiştir. Buna göre; enflasyon
arz eden ve düzeltme işlemine ilişkin ana esasların belirlendiği düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra
hükümler Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinde; enflasyon düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde;
31/12/2003 tarihli mali tabloların düzeltilmesine ilişkin enflasyon düzeltmesi yapılan en son dönemden başlamak üzere
hükümler ise geçici 25 inci maddesinde yer almaktadır.” şeklinde enflasyon düzeltmesi yapılacak. Yine ilgili düzenleme uyarınca;
ifade edilmiştir. bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmayacak,
geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmeyecektir.
Bu kapsamda;
Gelir İdaresi Başkanlığı, 31.12.2021’de enflasyon düzeltmesi
• 31.12.2003 tarihli mali tabloların düzeltilmesinde VUK’un şartlarının ortaya çıkması akabinde, enflasyon düzeltmesi
Geçici 25’inci maddesi ve 328 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği, uygulaması ile ilgili VUK Genel Tebliği taslağını 2022 yılının Ocak
ayının hemen başında resmî internet sitesinde duyurmuştur.
• 31.12.2004 tarihli mali tabloların düzeltilmesinde VUK’un
mükerrer 298/A maddesi ve 338 Sıra No.lu VUK Genel Diğer yandan, 29.01.2022’de yayımlanan 7352 sayılı Kanun’la
Tebliği, VUK’a geçici 33’üncü madde eklenmiş ve enflasyon düzeltmesi
uygulaması ile ilgili yeni bir esas benimsenmiştir. İzleyen
bünyesindeki açıklamaların dikkate alınması gereği ortaya bölümde yapılan bu değişiklik ve neticesindeki uygulama
çıkmıştır. esaslarından bahsedilecektir.

4 Özbalcı, s. 755.
5 TÜİK tarafından açıklanan Yİ-ÜFE’deki (yurtiçi üretici fiyat endeksi) artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den
ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10'dan fazla olması hali.
Ekim 2023 3