Page 4 - EY-VG_Ekim_2023_v3

4. 7352 sayılı Kanun sonrasındaki uygulama • Düzeltmeye tabi olacak parasal olmayan kıymetlerin
düzeltmeye esas tutarları,
29.01.2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7352 Sayılı
Kanun ile Vergi Usul Kanunu’na geçici bir madde eklenmiştir. • Mali tabloların ait olduğu aya ilişkin (örneğin Aralık 2023)
Eklenen söz konusu geçici 33’üncü maddeye göre; geçici fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait
vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2021 ve 2022 hesap fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen düzeltme katsayısı.
dönemleri (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde
2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri itibarıyla) ile 2023 Bu bağlamda, enflasyon düzeltmesinin nasıl yapılacağı da
hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde VUK’un mükerrer VUK’un mükerrer 298/A maddesindeki esaslardan şu şekilde
6
298’inci maddesi kapsamındaki enflasyon düzeltmesine ilişkin özetlenebilir.
şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tablolar
enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır. 31.12.2023 • Parasal olmayan kıymetler tespit edilir.
tarihli mali tablolar ise, enflasyon düzeltmesi şartlarının • Parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesinde dikkate alınacak
oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tarih, tutar ve katsayılar belirlenir.
tabi tutulacaktır. (Yapılan enflasyon düzeltmesinden
kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında • Parasal olmayan kıymetler düzeltilir.
gösterilecek; bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye • Düzeltme işlemleri düzeltmeye tabi tutulan parasal olmayan
tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul kıymetler için açılacak “Enflasyon Fark” hesapları karşılığında
edilmeyecektir.) Yine geçici 33’üncü maddedeki düzenleme Tekdüzen Hesap Planı'nda belirlenmiş olan “698 Enflasyon
uyarınca, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları Düzeltme” hesabına kaydedilir.
belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
• Tüm düzeltmelere ilişkin olarak “698 Enflasyon Düzeltme
Özetle, VUK’un Geçici 33’üncü maddesi 31.12.2023 tarihli Hesabı”nda toplanan farklar dönem kar/zararına (31.12.2023
mali tabloların (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde tarihi itibariyle Geçmiş Yıl Kar/Zararına) aktarılır.
2024 yılında biten hesap dönemlerinin son günü itibarlı mali
tablolarının) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına dair Bu çerçevede, enflasyon düzeltmesi uygulamasının yukarıdaki
düzenlemenin altyapısını oluşturmaktadır. kapsamda yapılması sırasında parasal olmayan kıymetlerin
hangileri olduğu, düzeltmeye esas tarihlerinin ne olduğu,
Önceki bölümlerde belirtildiği üzere, 31.12.2003 tarihli düzeltmeye esas tutarlarının nasıl tespit edileceği konularında
mali tablolarda (yalnızca bilançoda) enflasyon düzeltmesi duraksamalar yaşanabilmektedir.
uygulamasında VUK’un geçici bir maddesi olan geçici 25’inci
maddenin esas alınmasına benzer olarak, 31.12.2023 tarihli Ülkemizde 2003 ve 2004 yıllarında uygulama alanı bulan
mali tablolarda da yine başka bir geçici madde olan VUK’un enflasyon düzeltmesi, VUK’un mükerrer 298’inci madde
geçici 33’üncü maddesi esas alınacaktır. hükmünün 5024 Sayılı Kanun ile değiştirilmesi suretiyle
getirilmiştir. Yapılan bu düzenleme, 01.01.2004 tarihinde
İzleyen bölümlerde enflasyon düzeltmesinde özellikli konularda yürürlüğe girmiş ve dolayısıyla 2004 hesap dönemine
ağırlıklı olarak VUK’un geçici 33’üncü maddesi kapsamında ilişkin enflasyon düzeltmesi VUK mükerrer 298/A maddesi
31.12.2023 tarihli mali tablolardaki enflasyon düzeltmesi hükümlerince gerçekleştirilmiştir. Diğer taraftan, yine 5024
uygulaması üzerinde durulacak, yeri geldikçe 31.12.2023 sayılı Kanun ile VUK’a eklenen geçici 25’inci madde, ile
tarihli mali tablolardaki düzeltme işleminin; VUK’un mükerrer 31.12.2003 tarihi itibariyle bilanço kalemlerinde yapılacak
298/A-1 maddesindeki şartların varlığına bağlı olarak 2024 enflasyon düzeltmesinin esasları düzenlenmiştir. Diğer bir
hesap döneminde (2024 yılının geçici vergi dönemleri ve deyişle, 31.12.2003 ve 31.12.2004 düzeltmeleri belirtilen iki
31.12.2024 tarihi itibariyle) yapılması gündeme gelecek madde hükmüne istinaden gerçekleştirilmiştir.
enflasyon düzeltmesi ile karşılaştırılmasına yer verilecektir.
Benzer bir durumun 31.12.2023 tarihli enflasyon düzeltmesi
5. Mali tablolarda enflasyon düzeltmesi ve akabinde 01.01.2024 tarihinden itibaren belirli şartların
yapılmasında genel esaslar varlığı durumunda yapılacak enflasyon düzeltmesi olmak
üzere önümüzdeki dönemde de geçerli olacağı sonucuna
Enflasyon muhasebesi, paranın satın alma gücündeki ulaşılmaktadır. Buna göre, firmalar 31.12.2023 tarihli
değişmeler nedeniyle gerçek durumu yansıtmayan mali (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2024 yılında
tabloların gerçek durumu gösterir hale gelmelerini sağlamak biten özel hesap dönemi sonuna ait) mali tablolarını VUK’un
üzere düzeltme işlemine tabi tutulması olarak tanımlandığında; geçici 33’üncü maddesi gereğince düzeltecek, daha sonraki
bu düzeltmeye imkân sağlayacak matematiksel işlemler için dönemlere ait mali tabloların düzeltme işlemleri ise aynı VUK’un
bazı verilerin şirketlerin mali tablolarından ortaya konulması mükerrer 298/A maddesinde öngörülen şartların varlığına
gerekmektedir. VUK’un mükerrer 298/A maddesine göre bağlı olarak ve yine VUK’un mükerrer 298/A maddesindeki
yapılacak enflasyon düzeltmesi yapılabilmesi için bilinmesi hükümlere göre yapılacaktır.
gerekenler;
Bu yönüyle, 31.12.2023 tarihi itibariyle VUK’un geçici 33’üncü
• Düzeltmeye tabi tutulacak parasal olmayan mali tablo maddesine göre yapılacak enflasyon düzeltmesi 31.12.2003
(bilanço) kıymetleri (varlıklar ve kaynaklar), tarihli mali tablolar için VUK’un geçici 25’inci maddesi ile yapılan
düzeltme ile benzeşmektedir.
• Düzeltmeye tabi olacak parasal olmayan kıymetlerin
düzeltmeye esas tarihleri,
6 Özyer, Mehmet Ali: “Açıklama ve Örneklerle Vergi Usul Kanunu Uygulaması”, 8. Baskı, İstanbul, Hesap Uzmanları Derneği, 2018, s. 764.

4 Ekim 2023