Page 8 - EY-VG_Ekim_2023_v3

Bu durumda, söz konusu iktisadi kıymetlerin enflasyon 31.12.2003 tarihinden öncesine rastlayan (5422 Sayılı
düzeltmesine esas olacak tarihlerinin tespiti özellik arz Mülga Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 37 ve 38 inci maddeleri
etmektedir. – günümüzde yürürlükte bulunan 5520 Sayılı Kanun’un 19
ve 20’nci maddeleri – ile Gelir Vergisi Kanununun 81’inci
2003 ve 2004 hesap dönemlerindeki enflasyon düzeltmesine maddesinde belirtilen ve mukayyet değerleriyle yapılan) devir
yönelik açıklamaların yer aldığı 05.08.2004 tarih ve 9 işlemleri nedeniyle işletme aktifinde yer alan iktisadi kıymetlerin
No.lu VUK Sirküleri’nin 2.13 numaralı başlığındaki açıklama düzeltmeye esas tarihi olarak devir tarihi değil söz konusu
uyarınca; 31.12.2003 tarihli bilançoda yer alan (yapımı kıymetlerin devir yoluyla ortadan kalkan işletmenin envanterine
süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına alındığı tarih esas alınmıştır. Birleşme durumunda ise, yine söz
aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve konusu kıymetlerin birleşilen kurumun kayıtlarına intikal ettiği
genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı) yatırımlara ilişkin tarih düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir.
tutarların düzeltilmesi; söz konusu yatırımlara ait geçmiş her ay
sonu itibariyle kesinleşmiş harcama tutarlarının (reel olmayan Geçmiş uygulamada 2003 ve 2004 hesap dönemlerindeki
finansman maliyeti var ise düşülmesi şartıyla) o ayın düzeltmeye enflasyon düzeltmesi için benimsenen bu yaklaşımın
esas tarih olarak dikkate alınması yoluyla bulunacak düzeltme 31.12.2023 ve VUK’un 298/A maddesindeki şartların
katsayısı ile çarpılması ve bulunan bu tutarların toplanması varlığına istinaden yapılacak 2024 ve izleyen hesap dönemleri
suretiyle yapılacaktır. enflasyon düzeltmesinde de esas alınabilecektir. 31.12.2023
tarihi öncesinde 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri
Öte yandan, yine 24.03.2005 tarih ve 17 No.lu VUK çerçevesinde devir, birleşme, bölünme gibi işlemlere taraf olan
Sirküleri’nin 12 numaralı başlığında bilançoda “Yapılmakta şirketler açısından parasal olmayan kıymetlerinin düzeltmeye
Olan Yatırımlar” hesabı üzerinden aktifleştirilen (bu hesaba esas tarihlerini tespit etmelerinde bu hususun önem arz
giren ve daha sonra ilgili duran varlık hesabına intikal etmek edecektir. Konuya ilişkin, Gelir İdaresi tarafından ikincil
üzere hesaptan çıkarılan) kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde düzenlemeler nezdinde yapılacak açıklamaların takip edilmesi
dikkate alınacak düzeltmeye esas tarihleri açıklanmıştır. Buna uygun olacaktır.
göre, 31.12.2003 tarihi itibariyle bilançoda yer almayan, ilgili
aktif hesabına bilanço tarihinden önce aktarılmış bulunan ve 6.8. Vergi Usul Kanunu hükümlerine aykırı olarak nitelenen
yapılmakta olan yatırımlar hesabından gelmiş olan değerlerin gider karşılıklarının enflasyon düzeltmesi karşısındaki
düzeltmeye esas tarihi olarak, söz konusu değerlerin durumu
aktifleştirme tarihlerinin değil, yapılmakta olan yatırımlar
hesabının kullanıldığı tarihlerin alınması gerekmektedir. Kıdem tazminatları, çalışan izin gideri karşılıkları, garanti
Dolayısıyla, söz konusu değerlerin düzeltilmesi iki aşamada gider karşılıkları, dava ve tazminat gider karşılıkları gibi bazı
gerçekleştirilecektir. Öncelikle her harcama, harcamanın karşılıklar işletmeler tarafından gelecekte karşılaşılacak olası
gerçekleştiği ay sonu itibariyle aktifleştirme tarihine kadar, yükümlülükleri kayıt altına alabilmek adına ayrılmakla birlikte,
sonra da aktifleştirilen bedel kül halinde 31.12.2003 tarihine bunlar VUK hükümleri uyarınca ayrılabilen karşılıklar (örneğin
kadar düzeltilecektir. VUK’un 278 ve 267’nci maddelerine göre takdir komisyonu
kararına istinaden ayrılan stok değer düşüklüğü karşılığı veya
Geçmiş uygulamada 2003 ve 2004 hesap dönemlerindeki VUK’un 323’üncü maddesi kapsamında ayrılan şüpheli ticari
enflasyon düzeltmesi için benimsenen bu yaklaşımın alacak karşılıkları) arasında bulunmadığından vergi matrahının
31.12.2023 ve VUK’un 298/A maddesindeki şartların varlığına tespitinde ilave kalem olarak dikkate alınmaktadır.
istinaden yapılacak 2024 ve izleyen hesap dönemleri enflasyon
düzeltmesinde de esas alınabilecektir. Bu konuda Gelir İdaresi Geçmiş uygulamada, 31.12.2003 tarihli bilançonun enflasyon
Başkanlığı’nca yapılacak ikincil düzenlemelerin takip edilmesi düzeltmesine tabi tutulmasına yönelik açıklamaların yer aldığı
uygun olacaktır. 328 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nde gider karşılıklarının
düzeltmeye tabi tutulup tutulmayacağına yönelik “İktisadi
6.7. Devir, bölünme ve birleşme yoluyla alınan kıymetlerde işletmeye dahil (karşılıklar gibi) bir takım iktisadi kıymetler asli
düzeltmeye esas tarihin tespiti bir kıymet mahiyeti taşımamakta ve belli bir iktisadi kıymete
bağlı olarak hesaben mali tabloda kendilerine yer bulmaktadırlar.
Enflasyon düzeltmesinin yapılacağı tarih öncesinde şirketlerin Bu tür kıymetler bağlı oldukları iktisadi kıymete göre parasal ya
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde da parasal olmayan ayrımına tabi tutulacaktır. Düzeltme işlemine
devir, birleşme, bölünme gibi işlemleri taraf olması söz konusu tabi olacak karşılıklar da Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre
olabilmektedir. ayrılması mümkün olan karşılıklardır.” denilmiştir.

Bu tür işlemler neticesinde edinilen ve 31.12.2023 (aynı VUK hükümlerine uygun bulunmayan karşılıkların enflasyon
zamanda VUK’un mükerrer 298/A maddesindeki şartların düzeltmesine tabi olmayacak olması bu yönüyle netleşmiş
varlığına bağlı olarak 2024 ve izleyen hesap dönemleri) olmakla birlikte, bu tür karşılıkları kayıtlarına (kanunen
enflasyon düzeltmesi sırasında düzeltilmesi söz konusu olacak kabul edilmeyen gider yazmak suretiyle) alan mükellefler ile
parasal olmayan kıymetlerin düzeltmeye esas tarihlerinin kayıtlarında bu tür karşılıklar bulunmayan mükelleflerin VUK
belirlenmesi özellik arz etmektedir. uyarınca çıkaracakları bilançolarında geçmiş yıllar karları veya
zararları tutarları bu karşılıklar nispetinde değişmektedir. Bu
2003 ve 2004 hesap dönemlerindeki enflasyon düzeltmesine durumun, enflasyon düzeltmesi uygulaması bu iki mükellef
yönelik açıklamaların yer aldığı 05.08.2004 tarih ve 9 No.lu grubu arasında bir farklılık yaratmamasının sağlanması adına
VUK Sirküleri’nin 2.6. numaralı başlığında devir, bölünme yine geçmiş uygulamada, ayrılan karşılıkların enflasyon
ve birleşme yoluyla iktisap edilen kıymetlerin düzeltmeye düzeltmesi farkları kadar kısmın vergi matrahından indirimi
esas tarihleri için açıklamalarda bulunulmuştur. Buna göre, gündeme gelmiştir.

8 Ekim 2023