Page 5 - VeGuAralik_2018

Vergide Gündem
Merve İlbay

Çalışanlara sağlanan hisse edindirme
planlarının gelir vergisi açısından
değerlendirilmesi

1. Giriş

Son yıllarda çok uluslu şirketler, şirket çalışanlarının hızlı sirkülasyonuna karşı
çalışanların şirketlerine olan bağlılığını ve motivasyonunu artırmak adına farklı teşvik
edici ücret planları geliştirmeye başlamışlardır. Bunun yanında, küreselleşme ve şirketler
arası rekabet de işverenleri yeni ücretlendirme politikaları düzenlemeye itmiştir. Bu
aşamada yapılan farklı teşvik edici ücret planlarının başında hisse edindirme planları
gelmektedir.

Hisse edindirme planları, özellikle üst düzey yöneticilere şirket hisse senetlerinin
bedelsiz olarak verilmesi veya hisse senetlerinin daha düşük bir bedel ile çalışanına
satın alma hakkı sağlaması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Belirli bir çalışma süresini
doldurmak, gelir/kâr hedeflerine ulaşmak, önceden belirlenmiş performans ölçütlerini
yakalamak, hisse edindirme planı şartları arasında yer almaktadır.
Bu planlar, çalışanların işverene bağlılığını arttırmakla birlikte, şirket dışında yer alan
nitelikli çalışanlar için de bir cazibe merkezi oluşturmakta ve işveren ile çalışanı ortak bir
paydada buluşturarak çift taraflı kazanıma olanak sağlamaktadır.

2. Hisse edindirme planlarının çeşitleri ve temel süreçleri

Genel olarak, çok uluslu şirketlerin uygulamış oldukları hisse planları aşağıdaki gibidir.
Ancak, vergileme söz konusu olduğunda hisse planlarının içeriğinin incelenmesi oldukça
önemlidir.
• Hisse senedi opsiyon planları (Stock option plans): İşverenin çalışanlarına, önceden
belirlenmiş bekleme süresinin sonunda opsiyon tarihinde belirlenen fiyat üzerinden
satın almak hakkı tanıyan ya da tamamen bedelsiz olarak verilen hisse planlarıdır.
Hisse senedi opsiyon planlarında işveren farklı şartlar koyabildiği gibi (performans
ölçütü yakalamak/gelir hedefi tutturmak), bekleme süresi sonunda o şirketin çalışanı
olmak da yeterli sayılabilmektedir.
• Hisse senedi satın alma planları (Employee stock purchase plan): Çalışanların
genel olarak belirli bir indirim oranı ile satın aldıkları ve ücretlerinden kesinti yapılması
suretiyle ödenen planlardır. Bu planlarda, kişiler hisseleri doğrudan alır ve hisseler
çalışanların mülkiyetine geçer.
• Hisse senedi değerleme hakları (Stock appreciation rights): Hisselerin veriliş tarihi
ile hak ediş tarihi arasındaki piyasadaki hisse fiyatları arasındaki olumlu farkın kişiye
nakit ya da hisse bedeli olarak verildiği planlardır. Bu planlarda çalışanlar hisselerin
mülkiyetine sahip olmazlar.
• Hisse senedi teşvik planları (Stock bonuses): Şirketlerin çalışanlarına belirli bir tarih
aralığında koyduğu performans ölçütlerinin sağlanması halinde, çalışanlarına vermiş
olduğu performans ödüllendirmesidir. Bu hisse planlarında bonus ödemesi nakit
olarak verilebildiği gibi ek hisse olarak da verilebilmektedir.
• Kısıtlı hisse birimleri (Restricted stock units): İşveren ve çalışan önceden
belirlenen şartların gerçekleşmesi durumunda, çalışanın performansına istinaden
sunulan ve bekleme dönemi içinde transfer edilemeyen, genelde hak edilen yıllık
bonus tutarlarının yüzde ya da kıst dönemler itibarıyla hisse şeklinde ödendiği

Aralık 2018 Aralık 2018 5