Page 6 - EY_VG_Ocak_2023_v2

edeceklerini söyleyebiliriz. Dolayısıyla her ne kadar yatırım Bu kısa izahatten sonra, Borsa İstanbul’da işlem gören hisse
tavsiyesi niteliğinde olmasa da vergisel açıdan hangisinin senetlerinin alış satışından doğan kazançların geçici 67. madde
avantajlı olacağını anlayabilmek adına hisse senedi alış – kapsamında olduğunu, bu nedenle söz konusu banka veya aracı
satışından elde edilen kazançlar ile temettü gelirlerinin nasıl kuruluş tarafından uygulanan stopajın nihai vergi niteliğinde
vergilendirileceğini bilmekte fayda olacağını düşünüyoruz. olduğunu, söz konusu gelirlerin tutarlarından bağımsız olarak
ayrıca beyan edilmeyeceğini ve ilave vergi ödenmeyeceğini
3. Borsada işlem gören hisse senetlerinin söyleyebiliriz.
alış - satışından elde edilen kazançların
vergilendirilmesi 3.2 Yurt dışı borsalarda işlem gören hisse senetlerinin alış –
satışından elde edilen kazançlar
3.1 BİST’te işlem gören hisse senetlerinin alış - satışından Yurt dışı borsalarda işlem göre hisselerin de Türkiye’deki
elde edilen kazançlar
banka ve aracı kuruluşlar vasıtasıyla alınıp satılması mümkün
olabilmektedir. Ancak, bu tür hisse senetlerinden kaynaklanan
Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinin alış satışından değer artış kazancının, BİST’te işlem gören hisse senetlerinden
doğan kazançlar, söz konusu işlemin yapıldığı banka veya aracı elde edilenlerden farklı olarak geçici 67. madde kapsamında
kuruluşlar tarafından gelir vergisi stopajına konu edilmektedir. stopaja konu edilmediğini belirtmekte fayda var. Stopaj
1 yıl ve daha kısa süre elde tutulan Menkul Kıymet Yatırım uygulaması olmadığından, söz konusu gelirlerin Kanun’un
Ortaklığı (MKYO) hisse senetlerinde uygulanan gelir vergisi genel hükümlerine göre vergilendirilmesi gerekecektir. Bu tür
stopajı oranı yüzde 10 (1 yıldan uzun süre elde tutulması bir gelir için belirlenen bir beyan sınırı, istisna tutarı mevcut
halinde stopaj yapılmaz) iken diğer hisse senetlerinin satışından olmadığından söz konusu kazançların değer artış kazancı olarak
elde edilen kazançlarda ise gelir vergisi stopajı yüzde 0 olarak yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyanı gerekecektir.
uygulanmaktadır. Burada teknik bir ayrıntı olarak, mevcut
uygulamada tam mükellef kurumlara (kanuni veya iş merkezi Bu tür işlemlerde dikkat edilmesi gereken bir husus, söz
Türkiye’de bulunan kurumlar) ait olup BİST’te işlem gören konusu hisse senedinin işlem gördüğü borsanın yer aldığı ülke
hisse senetlerinin bir yıldan fazla elde tutulması halinde mevzuatına göre, o ülkede de vergilendirilmesi söz konusu
yapılacak satış işlemlerinde gelir vergisi stopajı olmadığını olabilmektedir. Her ne kadar, çifte vergilendirmeyi önleme
ve bu kazançların Kanun’un genel hükümlerine (Gelir Vergisi anlaşmaları kural olarak bu tür kazançlarda vergilendirme
Kanunu’nun mükerrer 80. maddesi ile 85 ve 86. maddeleri) hakkını işlemi yapan kişilerin yerleşik olduğu devlete veriyorsa
göre de vergilendirilmeyeceğini söyleyebiliriz (31.12.2025’e da genellikle alış satış arasında geçen sürenin 1 yılı geçmediği
kadar geçerli). Gelir vergisi stopajının yüzde 0 olmasıyla hiç durumlarda kaynak ülkeye de vergileme hakkı tanındığı
mevcut olmamasının fiili durumda aynı sonucu doğuruyor görünmektedir.
olmasına rağmen teknik açıdan birbirinden ayrıldığını
söyleyebiliriz; örneğin birinde gelir vergisi mevcutken ve Örneğin çok işlem yapılan ülkelerden biri olan ABD ile Türkiye
yürütme organınca oranı yüzde 0 olarak belirlenmişken, diğeri arasında akdedilen çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasının
vergiye tabi değildir; yüzde 0 oranı yürütme organınca hızlı bir 13/5. maddesinin de bu şekilde düzenlendiği görülmektedir.
şekilde değiştirilebilecekken, vergiye tabi olmayan kazancın Kural olarak ABD borsalarında işlem gören hisse senetlerinin
vergiye tabi olabilmesi, yasama organının çalışmasını ve bir alış satışından kaynaklanan kazançlarda vergileme hakkı alış ve
kanun değişikliği yapmasını gerektirecektir.
satış işlemleri arasında geçen sürenin 1 yılın üzerinde olduğu
durumda yalnızca Türkiye’ye, diğer durumda hem ABD’ye hem
Bu noktada, Gelir Vergisi Kanunu’nda menkul kıymetlerin de Türkiye’ye ait olacaktır. Yani ABD’de bu gelirin stopaj veya
vergilendirilmesine ilişkin iki ayrı stopaj düzenlemesi başka bir yolla vergilendirilmesi Türkiye’nin vergilendirme
bulunduğunu hatırlatmakta fayda olduğu düşüncesindeyiz. hakkını ortadan kaldırmıyor. Arada bir çifte vergilendirmeyi
Bunlardan ilki 94. maddede düzenlenen, Kanun’un asli stopaj önleme anlaşması bulunması ise verginin basit bir şekilde
uygulaması niteliğinde olan ve stopajın bir tür ön vergileme yalnızca bir ülkede ödeneceği, diğer ülkenin bunu dikkate
olarak kullanıldığı, ancak Kanun’un 85 ve 86. maddelerindeki alarak hiçbir vergileme yapmayacağı anlamına gelmiyor.
hükümler nedeniyle gelirin belirli hadleri aşması halinde Zira aynı anlaşmanın 23. maddesinde Türkiye, çifte vergiyi
kişilerin ayrıca yıllık beyanname ile bu gelirlerini beyan ederek önleme metodunu “yabancı vergilerin mahsubuna ilişkin Türk
ilave vergi ödemesini öngören uygulamadır. Diğeri ise 2006 vergi mevzuatı hükümleri saklı kalmak üzere” ABD’de ödenen
yılında Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesinde verginin Türkiye’de hesaplanan vergiden mahsup edilmesi
düzenlenmek suretiyle hayatımıza girerek (mevcut durumda şeklinde belirlemiş. Bunun uygulanabilmesi için Gelir Vergisi
31.12.2025 yılına kadar geçerli), ön vergilemeden ziyade Kanunu’nun 123. maddesine göre hareket edilmesi, yani varsa
nihai vergileme niteliği taşıyan bir stopaj uygulamasıdır. Geçici ABD’de ödenen verginin ABD makamlarından alınacak, ABD’deki
67. madde kapsamında stopaja konu edilen kazançları kişiler Türk konsolosluklarınca tasdik edilecek ve yeminli tercüman
yıllık beyanname ile beyan etmiyor ve ilave vergi ödemiyorlar. aracılığıyla Türkçeye çevrilecek bir belge ile tevsik edilmesi
Mevcut durumda menkul kıymetlerden elde edilen kazançlara gerekecektir. Dolayısıyla, bu örnekten de anlaşılacağı üzere
ilişkin vergilemede Gelir Vergisi Kanunu’nda bazı gelirlerin işlem yapmadan önce varsa ilgili ülke ile Türkiye arasındaki çifte
94. maddeye göre ve bazı gelirlerin de geçici 67. maddeye vergilendirmeyi önleme anlaşmasının incelenmesi, lokal vergi
göre stopaja konu ediliyor olması nedeniyle ikili bir yapının uygulamalarının iyi anlaşılması önem arz edecektir.
bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bu nedenle menkul
kıymetlerden elde edilen kazançların hangi madde kapsamında Yurt dışında ödenen vergi durumunu bir yana bırakırsak,
ele alınması gerekeceğini kontrol etmek yanlış bir vergi yurt dışı borsalarda işlem gören hisselerin alınıp satılması
uygulaması yapılmaması adına fayda sağlayacaktır.
yoluyla elde edilen kazançların tutarlarından bağımsız olarak

6 Ocak 2023