Page 7 - VGOcak_2018

Kripto parayı da ağ üzerinde yürütülen problem çözme Nasıl alınıp satılıyor?
çalışmasının bir sonucu olarak blok oluşturulduğunda
sistem tarafından bloğu oluşturana verilen dijital ödül olarak Kripto para borsası olarak tanımlanan bir takım çevrimiçi
tanımlayabiliriz. Bu işleme “mining” (madencilik) adı veriliyor. platformlar alım ve satım işlemlerine aracılık ediyorlar. Banka
hesabınızdan para transferi yaparak veya banka/kredi kartıyla
Örneğin Bitcoin’i ele aldığımızda, Bitcoin ilk ortaya çıktığında bu paranızı bu platformlara transfer ederek buradaki hesabınızdan
ödül blok başına 50 Bitcoin olarak verilirken zamanla önce 25 alış ve satış için işlem emri verebiliyorsunuz. Tabii, yaptığınız
Bitcoin’e düşürüldü, mevcut durumda ise 12,5 Bitcoin olarak işlemler için her platform belirlediği oranda komisyon alıyor.
dağıtılmaktadır. Ödül tutarları sistemin tasarımından kaynaklı Son zamanlarda eklenen yeni bir teknoloji ile de yanınızda
olarak belirli bir blok sayısına ulaşıldığında düşüyor, 2-3 yıl taşıyabildiğiniz, bu iş için tasarlanmış harici bir diske de kripto
içerisinde 6,25 Bitcoin’e düşmesi bekleniyor. Sistem bu şekilde paraların nakledilmesi mümkün hale geldi. Cüzdan işlevi gören
21.000.000 adet Bitcoin’i ödül olarak dağıttıktan sonra ödül bu cihazla da çevrimdışı olarak kripto para almak mümkün, zira
verme işlemini sona erdirecek. Tabii diğer kripto paralardaki bazı ülkelerde cadde üzerinde Bitcoin satışı yapan dükkanların
ödül verme işlemi ve kripto para sınırı Bitcoin’de olduğu gibi açıldığı biliniyor. Ülkemizde de Kapalıçarşı’da alınıp satılabildiği,
olmayabilir, zira sonsuz sayıda ödül verecek şekilde tasarlanmış çevrimiçi alışveriş platformlarında satışa konu edildiği,
sistemler mevcut. Ancak şunu belirtmekte fayda var, bahsi forumlar aracılığıyla cüzdandan cüzdana nakledilebildiği
geçen problemin çözümü basit matematiksel hesaplamalardan veya bazı gayrimenkul platformlarında açılan ilanlar kanalıyla
ziyade, insan tarafından çözümlenmesi olası olmayan oldukça gayrimenkullerle takas edilebildiği görülmektedir. Bunun
karmaşık bir yapıya sahip ve her eklenen blokla beraber zorluk yanında kripto para alım satımı yapılabilen üç kripto para borsası
derecesi de nispeten artıyor. da bulunuyor.
Madencilik faaliyetini yürütenler problem çözme işini yüksek Mevcut durumda vergileme hangi aşamalarda
işlem gücüne sahip donanım kullanarak yerine getiriyorlar. var?
Ancak, madencilerin yaptıkları tek işlem bloğu oluşturup ödül
almak değil, aynı zamanda havuzda toplanan transfer taleplerini Mevcut durumu hem alıp satanlar, hem çevrimiçi platformlar
de bloğu oluşturduklarında gerçekleştiriyor ve bu yaptıkları hem de madenciler açısından ayrı ayrı değerlendirmekte fayda
işlemlerden de hizmet bedeli alabiliyorlar. Bitcoin sahipleri olduğunu düşünülmektedir:
cüzdanlarında (wallet) tuttukları Bitcoin’leri, başka bir cüzdana
transfer etmek istediklerinde bu işlemin yapılabilmesi için blok a. Kripto para alıp satanlar
açılmasını bekliyorlar. Bir bloğun boyutu sınırlı olduğundan
yapılabilecek işlemler de buna göre sınırlanıyor. Ancak Mevcut durumda bu kişiler kripto paraları tıpkı döviz cinsinden
incelendiğinde yaklaşık 3.000 işlemin bir bloğa sığdırılabildiği bir para birimi olarak gördüklerinden alış ve satış arasında
görülüyor. Bitcoin sahiplerinin transfer için gözden çıkardıkları meydana gelen pozitif farkların verginin konusuna girmediğini
tutarlar ise değişiklik gösterebiliyor (mevcut durumda genelde düşünüyorlar. Aynı şekilde, katma değer vergisi yönünden de
kullanıcıların 0 – 16 $’a eş değer ödeme yaptığı görülüyor). paraların tesliminin KDV’den istisna olduğu tabiidir. Burada
Burada bir ekleme yapalım, transfer işlemleri için ödeme İdarelerin yaklaşımı ve yasal düzenlemeler belirleyici olacaktır.
yapmak zorunlu değil, ihtiyari. Ancak bir ödemeyi göze
almazsanız madenciler ödeme yapanların işlemlerini öne b. Çevrimiçi platformlar
aldıkları için bekleme süreniz artıyor.
Bir web sitesi şeklinde kurulan çevrimiçi platformların zaten hali
Madencilik faaliyeti de çözülecek problemin giderek hazırda iş yeri oluşturduğu, ticari kazancın bütün unsurlarını
karmaşıklaşması nedeniyle ciddi donanım yatırımı gerektiren taşıdıkları söylenebilir. Yapılan işlemler üzerinden elde ettikleri
bir hal almış, zorlaşan süreçler madencilerin daha hızlı komisyon gelirleri vergiye konu edilmelidir. Ayrıca bu aracılık
çözüm üretebilmek için kendi aralarında güç birliğine gitmeye işlemlerinin katma değer vergisinin konusuna da girdiği tabiidir.
başlamalarına (“pool” sistemi) veya daha iyi donanıma ihtiyaç Dolayısıyla komisyon tutarları üzerinden KDV hesaplanması
duyan madencilerin yatırımcı bularak elde ettikleri ödülden gerekeceği düşünülmektedir.
ve transfer nedeniyle elde ettikleri kazançlardan kar payı
dağıtmaya başlamalarına (“cloud mining” sistemi) neden c. Madenciler
olmuştur.
Öncelikle madencilerin elde ettikleri gelirin hangi gelir unsuru
Madencilerin adeta bir banka gibi gerçekleştirdikleri transferler altında değerlendirilmesi gerekeceğini belirlemekte fayda var.
için aldıkları ödemelerle ilgili bir sorun yok, ödemeler gerçek Her ne kadar yapılan işin serbest meslek faaliyeti olduğuna
bir işlemin sonucu. Fakat aynı şeyi ödül tutarı için söylemek ilişkin bir görüş mevcutsa da bilindiği gibi serbest meslek
güç. “Bu kripto parayı kim ödüyor” şeklinde sorduğunuzda faaliyeti, sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki
aldığınız cevap biraz felsefi. Çünkü yukarıda da bahsettiğimiz bilgiye veya ihtisasa dayanmalıdır. Ancak madencilik, yukarıdaki
gibi bu ödül matematiksel bir problemin çözümü ve bu çözümün açıklamalarımız da göz önünde bulundurulduğunda şahsi mesai,
doğruluğuna ilişkin bir mutabakata dayanıyor. Yani ödül bir ilmi veya mesleki bilgiye değil, fakat güçlü bir işlem gücüne
konsensüsün sonucunda veriliyor ve dolayısıyla ödülü veren de sahip donanıma (bilgisayara) ihtiyaç duyulan bir faaliyet. Bu
sistemin parçası olan tüm kullanıcılar.
yönüyle de şahsi mesai, ilmi veya mesleki bilgiden ziyade emek
ve sermayenin etkisinin, yapılan iş üzerinde daha ağırlıklı olduğu

Ocak 2018 Ocak 2018 7