Page 10 - EY-VG_Ocak_2020_v3

Baskı • Faturasız satış yaparak geliri az göstermek,
• Gelir veya gideri ait olduğu dönemlere yansıtmamak,
• Faaliyet konusuyla ilgili olmayan giderleri kayıtlara almak,
• Amortismanı fazla ya da az ayırmak,
• Değerleme hilelerine başvurmak gibi.

Fırsat Haklı gösterme Hileyi önleyici sistemler ve muhasebe alanında
Hile Üçgeni alınacak önlemler
Bunlardan ilki “baskı”dır. İşletme çalışanları yaşadıkları finansal 1. İç kontrol sistemine ait düzenlemeler
baskılar, işle ilgili baskılar ve sosyal hayatlarında karşılaştıkları
birtakım baskılar sebebiyle hile eylemine başvurmaktadır. Hile İşletme yönetimleri tarafından yapılan hileleri önlemede en
eyleminin ortaya çıkmasındaki bir diğer etken “fırsat”tır. Fırsat, önemli araçlardan biri iç kontrol yapısına ait düzenlemelerdir.
hilekarın hile yapmaya uygun ortamı yakalaması demektir. Hile Eğer bir işletmede iç kontrol yapısına ait herhangi bir açıklık
eğer üst yönetimde çalışanlar tarafından yapılıyorsa, hilenin veya eksiklik varsa, bunun hile yapmaya uygun bir ortam
tespit edilmesiyle bu çalışanın görevine son verilmesi ya da hazırladığını söyleyebiliriz. İç kontrol yapısı güçlü olan
istifasının istenmesi, işletmenin üçüncü kişilere (yatırımcılar, işletmelerde hile eyleminin oluşumu zordur. Güçlü iç kontrole
hissedarlar vs.) karşı itibarının zedelenmemesi açısından önem sahip işletmelerde hile gerçekleştirilmiş olsa bile bunun
taşımaktadır. ortaya çıkarılması ve hileyi yapanların belirlenmesi daha
kolaydır. İşletme yönetimlerinin hata ve hilelerin yapılmasının
Bunlardan en çok rastlanılanı “hileli finansal raporlama”dır önlenmesine yönelik olarak çeşitli tedbirler alması bunun için
ve işletmeye verdiği zarar açısından en etkili hile türü olarak de gerekli sistemleri oluşturması ve geliştirmesi gereklidir.
tanımlanabilir. Mali tablolarda olması gereken tutarlar Yönetimlerin oluşturacağı bu sistem iç kontrol sistemi olarak
ve açıklamaların yer almaması ya da yanlış kaydedilmesi tanımlanabilir.
yoluyla finansal tablo kullanıcılarının yanıltılması şeklinde
gerçekleşmektedir. Ayrıca mali tablolarda yer alan kayıt ve Etkili bir iç kontrol sisteminde faaliyetlere ilişkin kontroller
belgelerin değiştirilmesi, değerlendirme, sınıflandırmaya ilişkin önleyici, saptayıcı, yönlendirici ve telafi edici olmalıdır. İç kontrol
muhasebe ilkelerinin kasti olarak yanlış uygulanması şeklinde de sistemi ayrıca kurumsal yönetimin vazgeçilmez parçalarından
gerçekleştiği görülmektedir. biridir. İç kontrolü dışarıdan sağlayan işletmeler, kendi içinde
iç kontrol sistemini oluşturan işletmelere göre hileyi daha zor
İşletme yönetimleri tarafından yapılan hileler, genellikle ortaya çıkarmaktadır. Bununla birlikte şirket içinde oluşturulan
firmalardaki tepe yönetimler tarafından gerçekleştirildiği iç kontrol sisteminin bağımsız olması etkinliğin sağlanması
için büyük tutarlarda zararlara yol açmaktadır. Bu tür hileler açısından önemlidir. İşletmelerde kurulan iç kontrol sisteminin
genellikle finansal tablolardaki verilerle oynanması ya da ne kadar etkin çalıştığının incelenmesi için iç denetim biriminin
değiştirilmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Amaç, genellikle varlığı önemlidir.
işletmenin daha fazla kredi almasını sağlamak, halka açık
şirketse borsadaki değerini yükseltmek, hisse başı karı arttırmak Dünya çapında yaşanmış olan Parmalat, Worldcom gibi büyük
ya da işletmenin kamuoyundaki itibarını sağlamlaştırmaktır. muhasebe skandallarında da zayıf iç kontrol sistemlerinin rolü
Bu amaçla finansal tablolarda işletmenin mali durumunu büyüktür. Çünkü muhasebe skandallarının ortaya çıkmasında
olduğundan daha iyiymiş gibi göstermeye yönelik birtakım finansal tablolarda yapılan hileli işlemlerin önemli bir payı
muhasebe hilelerine başvurulmaktadır. Tepe yönetimi işletmenin vardır. Bu türden hileler, işletmelerde kurumsal yönetimin ve
durumunu iyi gösterecek hilelere başvurabileceği gibi vergi iç kontrol mekanizmasının etkin olarak uygulanamamasından
kaçırmak, kârdan daha az pay dağıtmak gibi amaçlar için de kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla günümüzde yaşanan muhasebe
finansal durumunu kötü gösteren hilelere yönelebilir. skandalları iç kontrol sisteminin önemini bir kez daha ortaya
koymuştur.
Hile türleri
İşletmelerde kontrol işlemi, iç kontrol sistemi vasıtasıyla yerine
Uluslararası Sertifikalı Hile İncelemecileri Enstitüsü (ACFE) getirilmektedir. Öyle ki iç kontrol sistemi, mali tablolarda hata
tarafından yapılan sınıflandırmaya bakıldığında hile türleri 3 ana ve hile riskinin en aza indirilmesi, bilgiye zamanında eksiksiz ve
başlık altında aşağıdaki gibi sıralanabilir: doğru şekilde ulaşılması, işin maksimum güven çerçevesinde
yapılması, operasyonların düzenli bir şekilde yapılması
a. Varlıkların kötüye kullanılması, hususlarında yönetime destek olmaktadır. ABD'de kurulan Hileli
b. Hileli finansal raporlama, Finansal Raporlama Ulusal Komisyonu iç kontrol kavramını
c. Yolsuzluk ve ahlaki olmayan davranışlar. yeniden ele alan çalışmalar yapmıştır. Bu bağlamda COSO,
iç kontrol çalışmaları kapsamında bu komisyon tarafından
İşletme yönetimleri tarafından yapılan hilelerin yöntemlerini kurulan bir organizasyondur. COSO'ya göre iç kontrol sürecinde
çeşitlendirmek mümkün olduğu gibi genellikle aşağıdaki hedeflere ulaşabilmek için işletme faaliyetlerinin etkinlik ve
yöntemler kullanılarak hile yapılmaktadır: etkililik kapsamında değerlendirilmesi, finansal raporlamanın
güvenilirliği, kanunlara ve çeşitli düzenlemelere uygunluk
• Sahte belgeler yoluyla gider yaratmak, önemli rol oynamaktadır.
• Belgelerle desteklenmeyen muhasebe kayıtları,

10 Ocak 2020