Page 6 - EY-VG_Kasim_2021_v2

faiz hesaplanmasını gerektiren açık bir düzenleme olmamasıyla için faiz hesaplanmasının bir mükellef hakkı olduğu ve ilgili
2
gerekçelendiriliyordu . Daha öz bir ifadeyle Devlet’in alacağını düzenlemenin enflasyon karşısında mükellef nezdinde başkaca
geç almasından kaynaklanan zararı telafisi mümkünken, vergi bir zarara yol açılmaması amacına yönelik olduğu ortaya
mükelleflerinin fazla veya yersiz vergi nedeniyle yoksun kaldığı konulmuştur.
tutar nedeniyle uğradığı zararın telafisi mümkün değildi. Bugün
ise bu yaklaşım tamamıyla terk edilmiştir. Bahse konu fıkra, faiz ödemesi için birtakım şartlar
ileri sürmekte ve faizin iade başvurusuyla ilgili evrakın
İlk olarak ifade edilmesi gerekir ki hukuk devleti ilkesinin bir tamamlanmasını takip eden üçüncü ayın sonundan
sonucu olarak ve Anayasa’nın 125’inci maddesinde açıkça ifade itibaren hesaplanmasını öngörmekteydi. Anayasa
olunduğu üzere, “İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan Mahkemesi’nin,14.05.2011 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan,
zararı ödemekle yükümlüdür.” Dolayısıyla haksız şekilde tahsil 10.02.2011 tarihli, E: 2008/58 ve K: 2011/37 sayılı kararıyla
edilen verginin iadesinde faiz hesaplanması için bu konuda anılan fıkranın anayasaya aykırılık teşkil ettiğinden iptaline
Anayasa’nın anılan hükmünden başkaca bir düzenleme olmasına karar verilmiştir. Bahse konu kararın gerekçesinde, yersiz veya
3
dahi gerek yoktur . Gerçekten Danıştay’ın bu doğrultuda çeşitli fazladan tahsil ile birlikte verginin mükellefler yönünden alacak
4
kararlarına rastlanılmaktadır . haline geldiği, mükellefin iadeye kadar ilgili tutardan mahrum
bırakılmak suretiyle haksızlığa uğratıldığı, faizin başvurudan 3
Nitekim, VUK’un 112’nci maddesine 4369 sayılı Kanun ile ay sonra kadar geç ödenmesinin herhangi meşru bir gerekçesi
dördüncü fıkra olarak eklenen ve 01.01.1999 tarihinde olmadığı ve bu durumun mülkiyet hakkıyla bağdaşmayacağı
yürürlüğe giren hüküm ile konuya ilişkin açık düzenleme yönünde açıklamalar yapılmıştır. 6
5
vergi mevzuatımıza dahil olmuştur. Anılan düzenlemenin
gerekçesinde, “Bu madde ile fazla ve yersiz tahsil edilen Anayasa Mahkemesi’nin mezkûr kararıyla iptal edilen fıkra,
veya kanun gereği iadesi gereken vergilerin mükellefe red sonradan 30.06.2012 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6322
ve iadesinde mükellef hukukunun gözetilmesi, enflasyonist sayılı Kanun’un 14’üncü maddesiyle tekrar düzenlenmiştir.
etkilerin mükellef alacağında yaratacağı aşınmanın giderilmesi Düzenleme gerekçesinde, Anayasa Mahkemesi’nin ilgili
ve idarenin haklı ve yasal iade işlemlerinde gereksiz kararının gerekçesinden bahsedildikten sonra düzenlemeyle
zaman kaybının önlenebilmesi amacıyla düzenlemeler faiz hesabının tahsil tarihinden itibaren başlatılacağı hususu
yapılmaktadır.” denilmekle, iade edilmesi gereken vergi vurgulanmaktadır. 7

2 Örnek kabilinden, bkz. Danıştay 3. Dairesi’nin 14.12.1993 tarihli, E. 1992/1866 ve K. 1993/3667 sayılı kararı; Danıştay 4. Dairesi’nin
16.02.1999 tarihli, E. 1998/725 ve K. 1999/439 sayılı kararı; Danıştay 9. Dairesi’nin 22.05.1996 tarihli, E. 1996/519 ve K. 1996/1886
sayılı kararı, Danıştay 3. Dairesi’nin 02.12.2008 tarihli, E. 2007/1279 ve K. 2008/3820 sayılı kararı. Bu kararların gerekçesinde yer alan
faiz ödenmesi için yasal bir düzenlemenin olmadığı savının esasen Anayasa Mahkemesi’nin 27.09.1988 tarihli, E.1988/7 ve K. 1988/27
sayılı kararından kaynaklandığı yönünde, bkz. ÜSTÜN, Ümit Süleyman; “Mükellefe İadesi Gereken Vergilerde Faiz Uygulaması”, TBB Dergisi,
S. 105, 2013, s. 180. Bahse konu kararların gerekçesinin aksine, iade edilecek vergilerde faiz uygulanması noktasında hukuken bir boşluk
bulunmadığı yönünde, bkz. KUMRULU, Ahmet; “Vergi Davalarında Uygulanan Gecikme Faîzî Hakkında Düşünceler”, AÜHF Dergisi, C. 40, S. 1,
Mayıs 1998, s. 249.
3 CANDAN, Turgut; “Hukuka Aykırı Olarak Tahsil Edilen Verginin Geri Verilmesinde Faiz”, Mali Çözüm Dergisi, S. 118, Temmuz – Ağustos 2013,
s. 164 vd.; KUMRULU, s. 249 vd.
4 Örnek kabilinden, Danıştay 4. Dairesi’nin 06.10.2011 tarihli, E. 2011/5499 ve K. 2011/6892 sayılı kararı; Danıştay 4. Dairesi’nin
20.01.2014 tarihli, E.2010/4477 ve K. 2014/261 sayılı kararı.
5 Bahse konu düzenlemenin aslında yargı kararlarına istinaden iade edilecek vergileri kapsamadığı ve dolayısıyla bunlar için uygulanamayacağı
yönündeki görüş için, bkz. ÜSTÜN, s. 219 vd. Vergi idaresinin de bu görüşte olduğu yönünde bir tespit için, bkz. HATİPOĞLU, Cengizhan;
“Yargı Kararına Göre İade Edilecek Vergilerde Faiz”, İÜHFM, C. LXXII, S. 1, 2014, s. 437.
6 Anılan kararın gerekçesinde şu açıklamalara yer verilmektedir: “Vergi, devletin vatandaşlardan kamu gücüne dayalı ve karşılıksız tahsil ettiği
bedel olsa da idarece yapılmış olan vergi tahsilâtının fazla veya yersiz olduğu tespit edildikten sonra bu tahsilât, mükellefler için bir “alacak”
haline gelmektedir.
Alacak hakkı mülkiyet hakkı kapsamında kişilerin temel haklarındandır. Kişiler yanlış veya yersiz vergi tahsilatı nedeni ile belli bir süre
mülkiyetlerinde olması gereken bir meblağdan kullanma, tasarruf etme ve harcama şeklinde yararlanma imkanından mahrum kalmaktadırlar.
Bu süre zarfında enflasyon nedeni ile paranın değerinde oluşan aşınma ile mülkiyetin gerçek değeri azaldığı gibi bu mülkiyetin tasarruf veya
yatırım aracı olarak getirisinden yararlanmak imkânı da bulunmamaktadır. Bu şekilde kişiler mülkiyet haklarından mahrum edilerek haksızlığa
uğratılmaktadır.
İtiraz konusu düzenleme ile devlet fazla veya yersiz yapılmış tahsilâtlar ile hazinesinde tuttuğu meblağı kişilere iade ederken üzerinden uzun
zaman geçmiş olsa bile talep tarihinden üç ay sonra başlamak üzere işleyecek faizi ödemektedir. Düzenleme ile elde edilen kamu yararı kamu
için öncelikli, genel menfaatleri koruyan, kamu hizmetlerinin sürdürülmesi için zorunlu bir durum arz etmemekte, sadece devlete başkasının
mülkü üzerinde sebepsiz ve karşılıksız biçimde tasarruf etme hakkını vermektedir.
Fazla veya yersiz tahsil edilen vergilerin iadesinde, tahsilâtın yapıldığı tarih yerine başvuru tarihinden üç ay sonra başlamak üzere işleyecek
faizin ödenmesine ilişkin kural, kişinin belli bir dönem için faiz gelirinden mahrum kalması sonucunu doğurarak genel yarar ile kişi yararı
arasındaki dengenin bozulmasına yol açmakta, bu durum hukuk devletinde korunması gereken mülkiyet hakkının ihlaline neden olmaktadır.”
7 Anılan düzenlemenin gerekçesinde ilgili kısım şu şekildedir: “Düzenlemeyle, fazla veya yersiz tahsil edilen vergilerin iadesinde, mükelleflere
tahsil tarihinden itibaren hesaplanacak faizin ödenmesi sağlanmaktadır. Ancak, verginin fazla veya yersiz tahsil edilmesinin mükellefin
beyanından kaynaklanması (örneğin hatalı beyanname verilmesi) hallerinde faiz, mükellefin hatanın düzeltilmesine dair müracaat tarihinden
itibaren hesaplanacaktır.”

6 Kasım 2021