Page 7 - EY-VG_Kasim_2021_v2

Yukarıda kısaca özetlendiği üzere, vergi hukukumuzda fazla alınabilecek yegâne faiz 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
veya yersiz vergilerin iadesinin faiziyle birlikte yapılması Usulü Hakkında Kanun ile düzenlenen tecil faizidir. Bu yaklaşım
önce içtihat ile kabul görmüş ve sonradan yasa seviyesinde esasen faiz talep edilebilmesinin ancak bir yasa yahut sözleşme
düzenlenmiştir. Görece yeni olan bu anlayışın uygulamasında hükmünün varlığında mümkün olduğu yönündeki yaklaşımın bir
çeşitli farklılıklar ortaya çıkmıştır. İşte iade edilecek vergiler devamı niteliğindedir. Bu bağlamda yasal dayanağı teşkil eden
açısından faizin hesaplanmasında dikkate alınacak faiz oranı da VUK’un 112’nci maddesinin dördüncü fıkrasında tecil faizi işaret
uygulama farklılıklarının sık rastlandığı konulardan birisi olarak edilmekteyken, bahse konu vergi iadelerinde bu faize göre işlem
karşımıza çıkmaktadır. tesis edilmelidir.
Vergi iadelerinde faiz uygulamasının tarihçesinden Hemen ifade edilmesi gerekir ki vergi yargısında iki yaklaşıma
bahsedilmekteyken, konuya ilişkin yasal düzenlemelerde uygun kararlar pekâlâ görülebilmektedir. Söz gelimi, Danıştay
hangi faiz oranlarının öngörüldüğüne değinilmesinde fayda 4. Dairesi 2014 tarihli bir kararında, yukarıda ele alınan ilk
bulunmaktadır. Bilindiği üzere, hukukumuzda faize ilişkin genel yaklaşıma paralel birtakım açıklamalarla yersiz ve fazladan
kanun niteliğindeki 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine tahsil edilen verginin iadesinde yasal faize hükmedileceği
9
İlişkin Kanun’un 1’inci maddesinde yasal faiz düzenlenmektedir. gerekçesine yer vermektedir. Yine aynı dairenin daha eski bir
Yasal faiz oranı, iş bu çalışmanın yapıldığı tarih itibarıyla başka kararında, “Mahkemece faiz yönünden yeniden verilecek
(ve 2005/9831 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na istinaden kararda; 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin
01.01.2006 yılından bu yana) yıllık %9 oranıdır. Bunun yanında Kanun hükümleri dikkate alınarak karar verilmesi gerekeceği
VUK’un 112’nci maddesinin dördüncü fıkrası 4369 sayılı Kanun tabidir.” denilmektedir. 10
ile ilk düzenlendiğinde, vergilerin tecil faiziyle birlikte iade
edilmesi öngörülmekteydi. Anayasa Mahkemesi’nin yukarıda Danıştay 7. Dairesi’nin 2018 tarihli bir kararında da benzer
değinilen iptal kararının ardından 6322 sayılı Kanun ile tekrar şekilde faizin belirli bir miktar paradan yoksun kalınmasıyla
düzenlenen ve halihazırda yürürlükte olan hükümde de aynı doğan zararın tazminine yönelik olduğu vurgulanmakta ve
şekilde tecil faizine yer verilmektedir. Tecil faizi oranı iş bu 3095 sayılı Kanun kapsamında faiz uygulanması gerektiği
çalışmanın yapıldığı tarih itibarıyla (ve Sıra:C No:5 Tahsilat Genel ifade edilmektedir. 11 Nitekim, Danıştay 9. Dairesi ise 2018
Tebliği’ne istinaden) yıllık %15’tir. tarihli bir kararında, tecil faizine hükmeden vergi mahkemesi
kararını “haksız yere alınan vergi nedeniyle yoksun kalınan
III. Fazla veya yersiz verginin iadesinde faiz tutarın ödemenin yapıldığı tarihten itibaren, Danıştay'ın yerleşik
oranına ilişkin yargının yaklaşımı hale gelen içtihatlarıyla kabul edilen ve bu husustaki genel
hükümleri içeren 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine
Yukarıda izah olunduğu üzere, fazla veya yersiz verginin ilişkin Kanun'da öngörülen oranda faiz uygulanarak ilgilisine
12
iadesinde faizin oranı konusunda uygulamada farklılıklarla ödenmesi gerektiği” gerekçesiyle bozmuştur. Son olarak
karşılaşılmış olup, bu farklılıkların özellikle iki yaklaşım olarak VDDK’nın 2013 tarihli bir kararında, yasal bir dayanağı olmadığı
8
değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır. halde faize hükmedilemeyeceği gerekçesine dayanan Danıştay
3. Dairesi’nin bozma kararı karşısında 3095 sayılı Kanun’a göre
İlk yaklaşım, fazla veya yersiz verginin iadesinde faizin idarenin yasal faize hükmeden ilk derece mahkemesinin direnme kararı
13
genel mali sorumluluğundan kaynaklandığı, dolayısıyla bu onanmıştır.
çerçevede yoksun kalınan paradan kaynaklanan zararın ortadan
kaldırılmasına yönelik bir şekilde faize hükmedilmesi gerektiği Yukarıda aktarılan kararların aksi yönünde Danıştay kararları da
ve bu faizin de yasal faiz olarak hesaplanacağı yönündeki mevcuttur. Örneğin Danıştay 4. Dairesi’nin 2014 yılında verdiği
yaklaşımdır. Bir başka ifadeyle, bu yaklaşıma göre fazla veya bir kararda şu gerekçeye yer verilmiştir:
yersiz vergi alınması nedeniyle ilgili tutardan mahrum bırakılan
mükellefin zararının giderilmesi, ancak 3095 sayılı Kanuni Faiz “Vergi Usul Kanunu'nun 112/4. maddesinde, fazla veya yersiz
ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun’a göre yasal faiz oranında bir olarak tahsil edilen vergilerin iadesinde, 6183 sayılı Kanuna
faiz hesaplanmasıyla mümkündür. göre belirlenen tecil faizi oranında hesaplanan faiz uygulanacağı
belirtildiğinden, ilk maddesinde; Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret
Diğer yaklaşıma göre ise VUK’un 112’nci maddesinin açık Kanunu’na göre faiz ödenmesi gereken hallerde uygulanacağı
hükmü karşısında fazla veya yersiz verginin iadesinde dikkate belirtilen 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin

8 Esasen konuya ilişkin yargının ikiden fazla yaklaşımının olduğunu ifade etmek gerekir. Çalışmanın özlü kalması adına daha baskın olduğu
düşünülen yaklaşımlara yer verilmiş ve geri kalanlar ise göz ardı edilmiştir. Bunlar arasında en dikkat çekici olanı, doktrinde çeşitli yazarlarca
ifade edilen vergi idaresinin kendi alacağına uyguladığı faiz oranı olan gecikme faizinin iade hesabında dikkate alınacağı yönündeki görüştür.
Faiz ödenip ödenmeyeceği yahut dikkate alınacak faiz oranına ilişkin yargı kararlarında gözlemlenen yaklaşımlar hakkında daha detaylı bilgi
için, bkz. HATİPOĞLU, s. 438 vd.
9 Danıştay 4. Dairesi’nin 20.01.2014 tarihli, E.2010/4477 ve K. 2014/261 sayılı kararı.
10 Danıştay 4. Dairesi’nin 06.10.2011 tarihli, E.2011/5499 ve K. 2011/6892 sayılı kararı.
11 Danıştay 7. Dairesi’nin 19.04.2018 tarihli, E.2017/473 ve K. 2018/2600 sayılı kararı.
12 Danıştay 9. Dairesi’nin 16.04.2018 tarihli, E.2015/5620 ve K. 2018/2360 sayılı kararı.
13 Danıştay VDDK’nın 30.04.2013 tarihli, E.2011/519 ve K. 2018/163 sayılı kararı.

Kasım 2021 Kasım 2021 7