Page 7 - EY-VG_Nisan_2020_v2

6
Maddede hazırlık çalışmaları (preparatory work) ve anlaşmanın Model anlaşmaların 3/2’nci madde hükmüne göre,
yapılma şartlarının tamamlayıcı yorum kurallarına dahil olduğu “Anlaşmanın herhangi bir tarihte bir akit devlet tarafından
belirtilmiş; ancak başkaca bir hüküm konulmamıştır. Dolayısıyla uygulanması bakımından, Anlaşmada tanımlanmamış
tamamlayıcı yorum kuralları bunlardan ibaret değildir. Hazırlık herhangi bir terim, metin aksini gerektirmedikçe Anlaşmanın
çalışmaları ile birlikte anlaşmaların yapılma şartları, tarihi yorum uygulandığı vergilerin amaçları bakımından, o tarihte bu
yönteminin de uygulanmasına imkân sağlamaktadır. Diğer devletin mevzuatında öngörülen anlamı taşıyacak ve bu
taraftan, hazırlık çalışmalarına her devletin aynı ölçüde ulaşması devletin yürürlükteki vergi mevzuatında yer alan herhangi
mümkün olmayabileceğinden uygulamada belli sıkıntılar söz bir anlam, bu devletin diğer mevzuatında bu terime verilen
konusu olabilmektedir. Bu nedenle hazırlık çalışmalarının tüm anlama göre üstünlük taşıyacaktır”. Dolayısıyla, anlaşmanın
taraflarca aynı ölçüde erişilebilir, belgelerin herkese açık olduğu bütünü içerisinde tanımlanmış bir terim için ülkelerin iç hukuk
ve amacın belli olduğu durumlarda yorumlarda kullanılabilecek sistemlerine başvurulamayacaktır. Aynı şekilde, metin aksini
bir araç olduğu değerlendirilmektedir. gerektirmedikçe, ifadesi ile iç hukuktan çıkacak anlam ancak
Anlaşmanın bütünü ile uyumlu olması durumunda kabul
2.3. Yorum yapılırken kullanılacak dilin tespiti edilecektir.

VAHS’nin 33’üncü maddesi bir anlaşmanın birden fazla dilde Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, iç hukukta atıf
tevsik edilmiş olduğu durumlarda görüş ayrılığı halinde hangi yapılan kısmın saptanmasıdır. 1995’ten önce iç hukukta
metne üstünlük tanınabileceğine ilişkin hükümler içermektedir. sadece Anlaşmaya konu vergilerle ilgili vergi mevzuatına atıf
Maddenin ilk fıkrası, eğer metinlerden birisi, görüş ayrılığı yapılmaktaydı. Ancak 1995’te yapılan güncellemeden sonra
olması halinde bir metnin üstün tutulacağını öngörmemiş veya Model Anlaşmaların ilgili maddesi, tanımlanmamış terimlerin
taraflar bunu kararlaştırmamışsa, metinlerin aynı kuvvette anlamı için devletlerin iç hukuk sistemlerinde vergi mevzuatı
geçerli olacağını düzenlemiştir. ve diğer mevzuat ifadelerini kullanmış ve uygulama itibarıyla
her ikisi arasında bir kademe öngörmüştür. Yani bir terim
İkinci fıkrada, metnin tevsik edildiği dillerden başka bir dildeki vergi mevzuatında ve diğer mevzuatta kullanılmışsa, vergi
anlaşma suretinin, ancak anlaşmanın veya tarafların öngörmesi mevzuatında kullanılan anlama öncelik tanınacaktır.
durumunda geçerli kabul edileceği belirtilmiştir.
Son olarak, madde hükmünün “o tarihte” ve “yürürlükteki”
Maddenin üçüncü fıkrası genel bir hükmü düzenlerken, son ifadelerinin zaman itibarıyla dikkate alınacak mevzuatı
fıkrada karşılaşılma ihtimali görece az olan bir durumda hangi belirlediğinden bahsedilebilir. Konuyla ilgili öğretide çeşitli
metne öncelik tanınacağından bahsedilmiştir. Son fıkraya göre, yazarlar durağan yorum ve hareketli yorum tekniklerinden
belirli bir metnin ilk fıkraya göre üstün tutulduğu haller dışında, bahsederek konuyu tartışmıştır. 1995’teki güncellemeden
Sözleşmenin 31’inci ve 32’nci maddelerinin uygulanmasıyla önce “o tarihte” ve “yürürlükteki” ifadeleri Model Anlaşmaların
giderilemeyen metinler arasındaki mana farkının varlığı mezkûr madde hükmünde bulunmamaktaydı. Ancak,
durumunda, anlaşmanın konu ve amacı göz önünde 1995’teki güncellemeyle birlikte madde lafzındaki belirsizlik
bulundurularak metni en iyi uzlaştıran mana benimsenecektir. giderilerek yürürlükteki mevzuat esas alınmıştır. Diğer taraftan,
yürürlükteki mevzuat hükümleri dikkate alınırken anlaşma
3. Özel yorum kuralları maddesinin çizdiği doğal sınır olan Anlaşmayla uyumluluk şartı
gözardı edilmemelidir.
3.1. İç hukuk sisteminin kullanılarak yorum yapılması
3.2. Karşılıklı anlaşma usulü uygulanarak yorum yapılması
OECD ve BM Modellerinin 3/2’nci madde hükümleri
anlaşmalarda kullanılan ancak anlaşmada tanımlanmayan Model Anlaşmaların 25/3’üncü madde hükmü şu
terimlerin anlamlarının belirlenmesinde devletlerin iç şekildedir: “Akit devletlerin yetkili makamları, anlaşmanın
7
hukukuna atıf yaparak onları yetkilendirmiştir . Model yorumlanmasından ve uygulanmasından doğan her türlü
Anlaşmaların 3/2’nci madde hükmünün içeriğinden önce, bu zorluk ve kuşkuyu karşılıklı anlaşmayla çözmek için girişimde
madde ile Viyana Sözleşmesi’nin 31’inci ve 32’nci maddeleri bulunurlar. Aynı zamanda anlaşmada ele alınmış durumlarda
arasındaki ilişkiye değinmek yerinde olacaktır. Öğretide, Model çifte vergilendirmenin ortadan kaldırılması için de birbirine
Anlaşmaların 3/2’nci maddesinin esasen Viyana Sözleşmesi danışabilirler.”
hükümlerine bağlı kalmak koşuluyla anlaşmanın yorumunda
başvurulacak son çare olduğu görüşüyle; Model Anlaşmaların Dolayısıyla, akit devletler anlaşmayla ilgili gerek yorum gerekse
3/2’nci maddesinin Viyana Sözleşmesi hükümlerine göre özel uygulama konusunda yetkili makamları vasıtasıyla birbirlerine
kural olduğu, dolayısıyla bu kuralın öncelikle uygulanacağı danışabilirler. Karşılıklı anlaşma usulü ile idari makamların
görüşü olmak üzere iki alternatif söz konusudur (Kandev, karara bağladıkları yorum sonuçlarının aksi taraflarca
2007: 38,39). Ağırlıklı olan ve bizim de katıldığımız ikinci görüş öngörülmedikçe ve kaldırılmadıkça yürütme organlarını
olmasına rağmen, 3/2’nci madde hükmünün de bir anlaşma bağlayıcı olduğu, açık bir yetkilendirme olmadığı sürece ise
hükmü olması bakımından Viyana Sözleşmesi hükümlerine göre yargı organlarını bağlamayacağı kabul edilmektedir (Yaltı, 1995:
yorumlanması gerektiği unutulmamalıdır. 106,107).

6 Bir anlaşmanın nihai metninin oluşumuna etki eden ve tarafların amaç ve iradelerinin açıklanmasına yardımcı olan dış malzemelerdir. (bkz:
Yaltı, Uluslararası Vergi Anlaşmaları, Ankara, 1995, s.91)
7 Terimlerin anlamlarının belirlenmesi bakımından iç hukuku yetkili kılan anlaşma hükmü “gönderme hükmü” olarak da adlandırılmaktadır.
(bkz: Yaltı, age, s.94)

Nisan 2020 Nisan 2020 7