Page 5 - EY-VG_Agustos_2020_v4

İş sözleşmesinin fesih dışı sona erme yollarından bir diğeri ihbar tazminatı ve en az 4 aylık ücret tutarında bir tazminat
4
de geçersizliktir. Her sözleşme gibi iş sözleşmesi de yasanın ödenmedikçe ikale geçerli olmaz. Özetle Yargıtay’a göre
emredici hükümlerine aykırı olması durumunda geçersizdir. ikalenin geçerli olması için gerekli şartlar şunlardır:
Sözleşmenin bazı hükümlerinde aykırılık var ise sadece bu
kısımlar için geçersizlik söz konusu olabilecektir. Sözleşmelerin a. Öncelikle işçi hak etmiş olacak,
tamamı için geçersizlik söz konusu olduğunda sözleşme baştan b. Kıdem ve ihbar tazminatı ile birlikte ayrıca en az 4 aylık
itibaren geçersiz kabul edilir. Eğer bir hak kaybı vb. söz konusu maaş tazminat şeklinde ödenmiş olmalıdır.
ise sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre talep edilir. Ancak
iş hukukunda geçersizlik işçiyi korumak amacıyla baştan Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere genel olarak iş yararına
itibaren değil de ortaya çıktığı andan itibaren geçerlidir. Örneğin yorum ilkesi benimsenmektedir. 5
iş sözleşmesi yapabilmesi için yaşı uygun olmayan biri ile iş
sözleşmesi yapılması durumunda, bu aykırılığın belli bir süre D. İkale kapsamında yapılan ödemelerin gelir vergisi
sonra anlaşılması halinde iş sözleşmesi baştan itibaren değil açısından değerlendirilmesi
ilgili aykırılığın anlaşıldığı tarihten itibaren geçersiz olacaktır ve
ileriye yönelik olarak hüküm doğuracaktır. İkale kapsamında yapılan ödemelerin ücret olarak
değerlendirilerek gelir vergisine tabi olup olmayacağı uzun bir
İş sözleşmesinin fesih dışı sona erme yollarından bir diğeri ise süre tartışma konusu olmuştur.
ikaledir yani tarafların anlaşması yolu ile iş sözleşmesinin sona
erdirilmesidir. İş sözleşmesi ister belirli süreli olsun ister belirsiz İkale sözleşmesinin sona ermesi ile yapılan ödemeler Gelir
süreli olsun tarafların anlaşması yolu ile sona erdirilebilir. İkale Vergisi Kanunu’nda 21/03/2018 tarihli ve 7103 sayılı Kanun
terim anlamıyla zaten anlaşma demektir. Bu nedenle ikale ile yapılan değişiklik ile hizmet sözleşmesi sona erdikten
sözleşmesi kullanımı yerine “ikale suretiyle sona erme” şeklinde sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi
bir kullanım daha uygun olacaktır. kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu
tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında
B. İkalenin şekil şartları yapılan ödemeler ve yardımlar ücret sayılan ödemeler arasına
dâhil edilmiş ve bu tazminatlar ile kıdem tazminatı toplamının
Borçlar Kanunu’ndaki kurala göre asıl sözleşme yazılı olarak ancak yasal kıdem tazminatı tutarına kadar olan kısmı için
yapılmışsa onu sona erdirecek olan sözleşme de yazılı olmalıdır. istisna uygulanacağı hükme bağlanmıştır. 6
Bu nedenle asıl sözleşme nasıl yapılmışsa ikalenin de buna
uygun olarak yapılması gerektiği kabul edilmektedir. Yazılı olarak Bu düzenlemeye göre ikale kapsamında ödenen tutarlar ücret
yapılan sözleşmenin sözlü olarak sona erdirilmesi mümkün niteliğindedir. Ancak bu tutarların kıdem tazminatı tavanına
olsa da işçi ve işveren arasında uyuşmazlık olduğunda ispat kadar olan kısmı gelir vergisinden istisna tutulmuştur. 21 Mart
anlamında sıkıntı olmaması için ikalenin de yazılı yapılması 2018 tarihinden önce ikale kapsamında yapılan ödemeler
önerilmektedir. Ayrıca bu tip bir uyuşmazlıkta ikale yapıldığını için ödenen gelir vergisi tutarlarının iade edilebilmesi için
iddia eden de iddiasını ispatla yükümlüdür. de 18/01/2019 tarihli ve 7162 sayılı Kanun ile Gelir Vergisi
Kanunu’na geçici madde eklenmiştir.
C. İkale hususundaki gelişmeler
Geçici madde 89’a göre “27/3/2018 tarihinden önce karşılıklı
İkale yolu ile iş sözleşmelerinin sona erdirilmesi yöntemi sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında
iş hayatında özellikle son dönemlerde yaygın bir şekilde ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş
kullanılmaya başlanmıştır. İşverenin işçiyi işten çıkarmak güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler
istediği bir durumda işçi de kendi rızası ile çıkmayarak kıdem ve yardımlar üzerinden tevkif edilerek tahsil edilen gelir vergisi,
tazminatına hak kazanmak isteyebilmektedir. Böyle bir durumda hizmet erbabının düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde tarha
da işçi ile işveren arasında bir anlaşma yapılarak işçiye kıdem yetkili vergi dairelerine başvurmaları ve dava açmamaları,
tazminatı ödenmekte ancak işçi de bu tazminatı aldıktan sonra açılmış davalardan vazgeçmeleri şartıyla 213 sayılı Vergi Usul
elinde var olan iş güvencesi olarak işe iade davası hakkından Kanunu’nun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca red ve iade
vazgeçmektedir. Ancak yine de buna rağmen işçinin işveren edilir.” 7
aleyhine işe iade davası açması söz konusu olabilmektedir.
Kıdem tazminatı ödenmesi işveren tarafından iş sözleşmesinin Buna göre düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde tarha yetkili
feshedilmesi anlamına geldiğinden ve işçi de ikale olmadığını vergi dairelerine başvuru yapılması ve dava açılmaması ya da
savunduğundan mahkeme de ikaleyi reddederek işverenin açılmış davalardan vazgeçilmesi şartı ile iadesi mümkündür.
kıdem tazminatı ödenmesini de dikkate alarak iş sözleşmesinin
işveren tarafından feshedildiğini kabul edip işe iade davasını da E. İkale kapsamında yapılan ödemelerin SGK primi
kabul etmektedir. kapsamında değerlendirilmesi

İkalenin bu şekilde kötüye kullanılmasının önüne geçebilmek 5510 Sayılı Kanun’a göre kıdem ve ihbar tazminatı prime esas
3
amacıyla Yargıtay ikale yapılmasını bazı şartlara bağlamıştır. kazanca dahil edilmez ve bu tutarlardan SGK primi kesilemez.
Öncelikle ikalenin geçerli olabilmesi için işçinin menfaatlerinin Gelir Vergisi Kanunu’nda 2018 yılında yapılan değişiklikle
karşılanması gerekir. Eğer işçi hak etmişse kıdem tazminatı, birlikte ikale kapsamında yapılan ödemelerin kıdem tazminatı
3 Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 2009/18811, K. 2010/9254, Tarih: 05.04.2010
4 Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 2008/1888, K. 2008/25058, Tarih: 25.09.2008
5 A.e.
6 303 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği, Resmi Gazete Tarihi: 11/06/2018, Resmi Gazete No: 30448
7 A.e.
Ağustos 2020 5