Page 6 - VG_Aralik2023

göre yapılacak enflasyon düzeltmesine benzerlik taşıdığından, • Yeniden değerlemeye tabi tutulmuş olan amortismana tabi
bu yöndeki vergi matrahından indirim uygulamasının 2024 ve iktisadi kıymetler ile bunlara ilişkin amortismanlar yeniden
izleyen yıllarda da geçerli olabileceği düşünülmektedir. değerlenmiş son değerleri, diğer bir deyişle en son yapılan
yeniden değerleme sonucu bulunan değerler dikkate alınarak
Nitekim, Tebliğ Taslağı’nın 40/3 maddesinde, “2023 hesap enflasyon düzeltmesine tabi tutulması,
dönemi sonuna ait bilançoya ait düzeltme ile sınırlı olmak
üzere, amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin • Söz konusu amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin
maliyet veya alış bedelinden düşülen reel olmayan finansman düzeltme işlemine esas tarih olarak, en son yeniden
maliyetinden amortisman ayrılmamış tutar, 2024 ve sonraki değerleme yapılan dönemin son gününün dikkate alınması,
hesap dönemlerinde 5 yılda ve eşit taksitler halinde dönem gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.
kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.
Enflasyon düzeltmesi uygulamasında, söz konusu reel olmayan Diğer yandan, söz konusu iktisadi kıymetler ile bunlara ait
finansman maliyetleri bilançoda gözükmeyeceği için, bunların birikmiş amortismanları değerlenmesi sonucu bulunan tutar
mukayyet değerleri ile beyanname üzerinde indirim konusu (yeniden değerlenmiş net değer) ile değerleme öncesi iktisadi
yapılması gerekmektedir. Ancak, amortismana tabi bu iktisadi kıymetler ile birikmiş amortisman tutarları (yeniden değerleme
kıymetin 1/1/2024 tarihinden sonra satılması halinde, satış öncesi net değer) arasındaki farkların, özsermaye bünyesinde
tarihi itibariyle reel olmayan finansman maliyetinin itfa özel fonlar hesabına alınması gerekmektedir. Yine yukarıdaki
olunmayan kısmının, kıymetin satıldığı hesap döneminde gider düzenlemeler ve konuyla ilgili 537 Sıra no.lu VUK Genel
olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.” açıklamasına Tebliği’ndeki açıklamalar kapsamında VUK’un geçici 32’nci
yer verilmiştir. maddesi kapsamındaki yeniden değerleme değer artışı fonu ile
VUK’un mükerrer 298/Ç maddesindeki değer artış fonu tutarları
Bu noktada, söz konusu indirim uygulamasının 2003 enflasyon ayrı ayrı olarak özkaynaklar bünyesinde izlenmelidir.
düzeltmesi sırasındaki yasal dayanağını VUK’un geçici 25/c
maddesinden aldığı görülmektedir. 2023 enflasyon düzeltmesi Yeniden değerleme uygulaması halinde önem arz eden bir
neticesinde ortaya çıkabilecek indirim hakkının ise, VUK’un husus da yeniden değerleme değer artışlarının izlendiği
geçici 33’üncü maddesi kapsamında İdare’ye verilen yetki özsermaye hesapları bünyesindeki fonların, enflasyon
çerçevesinde düzenlenmek istenildiği anlaşılmaktadır. düzeltmesi sırasında nasıl dikkate alınacağına yöneliktir.
537 Sıra no.lu VUK Genel Tebliği’nin 13’üncü ve 24’üncü
Bu tür vergi matrahının tespitinde indirime imkan sağlayan maddelerindeki açıklamalar uyarınca;
bir düzenlemenin, enflasyon düzeltmesinin hesaplama
mantığı kapsamında mükellefe tanınması gereken bir hak • Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin
olmasında herhangi bir duraksama olmamalıdır. Diğer taraftan, elden çıkarılmasından önce VUK hükümleri kapsamında
geçmiş uygulamada olduğu gibi, belirtilen indirime yönelik enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğunun oluşması
açık bir düzenlemenin Kanun hükmünde (VUK’un geçici halinde, öz sermaye kalemlerinin enflasyon düzeltmesine
33’üncü maddesi bünyesinde) olmaması da bir eksiklik olarak tabi tutulmasında, yeniden değerleme değer artış fonu
görülebilecektir. özsermayeden düşülmek suretiyle enflasyon düzeltmesi
yapılacaktır.
4.5. Yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi kıymetler
ve yeniden değerleme değer artış fonlarının durumu • Ayrıca öz kaynaklar bünyesindeki söz konusu değer artış
fonunun sermayeye eklenmiş olması halinde, bu tutar
VUK’un mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrasına göre, sermaye hesabından düşülerek enflasyon düzeltmesi
mükelleflerin ilgili maddenin (A) fıkrasında yer alan enflasyon yapılacaktır. Diğer bir ifade ile mezkûr değer artış fonunun
düzeltmesi yapma şartlarının gerçekleşmediği hesap sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları da
dönemlerinin sonu itibarıyla, bilançolarına dâhil bulunan sermaye artışı olarak dikkate alınmayacak ve enflasyon
amortismana tabi iktisadi kıymetlerini ve bunlar üzerinden düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.
ayrılmış olup bilançolarının pasifinde gösterilen amortismanları
(birikmiş amortismanları) yeniden değerlemelerine imkan Enflasyon düzeltmesine yönelik hazırlanan Tebliğ Taslağı’ndaki
sağlanmıştır. önemli hususlardan biri, özkaynaklar bünyesinde bahsi geçen
yeniden değerleme değer artış fonlarının akıbetine yönelik
Öte yandan, VUK’un mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası yapılan belirlemelerdir. Tebliğ Taslağı’nın 16’ncı maddesinde
kapsamında yeniden değerleme yapabilecek olan mükellefler; 2023 hesap dönemi sonu itibariyle yapılacak enflasyon
anılan fıkra uyarınca ilk kez yeniden değerleme yapacakları düzeltmesi sonrası bilançoda yer alacak öz sermaye kalemleri
hesap döneminden önceki hesap döneminin sonu itibarıyla, açıklanmıştır. Buna göre;
bilançolarına kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi
diğer iktisadi kıymetlerini VUK’un geçici 32’nci maddesindeki VUK’un mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası uyarınca
şartlarla yeniden değerleyebileceklerdir. oluşturulan yeniden değerleme değer artış fonu hesabı ile yine
geçici 31’inci ve geçici 32’nci maddeleri uyarınca oluşturulan
Yukarıda yer verilen kapsamda, mükelleflerin biri diğerine yeniden değerleme değer artış fonu hesaplarının bakiyesinin
bağlı olmakla birlikte iki farklı düzenlemeden hareketle iktisadi “698 Enflasyon Düzeltme Hesabına” aktarılmak suretiyle
kıymetlerini yeniden değerleme imkanları bulunmaktadır. geçmiş yıllar karları veya zararları hesabıyla (31.12.2023 tarihi
itibariyle) ilişkilendirilmesi gereği açıklanmıştır.
VUK’un mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası, geçici 32’nci
maddesi ve 537 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği uyarınca; yeniden Yine, Tebliğ Taslağı’nın 15’inci maddesinde, 01.01.2024
değerleme uygulaması yapılmış olması halinde 31.12.2023 tarihinden önce ayrılmış olan ve sermayeye ilave edilen
tarihinde yapılacak enflasyon düzeltmesinde; yeniden değerleme değer artış fonu gibi fonların sermayeye

6 Aralık 2023