Page 5 - VGMart_2024

Netice itibariyle, yabancı para cinsinden avansların parasal bulunmamaktadır. Tebliğ’in 37/4 maddesinde de ifade edildiği
olmayan mahiyet taşıyan avanslar olması halinde bunların üzere, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükellefler,
dönem sonlarında kur değerlemesine tabi tutuldukları dikkate 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançolarını düzeltirken
alındığında; bunlar için enflasyon düzeltmesi yapılması veya toplulaştırılmış yöntemleri kullanmış olsun ya da olmasınlar,
yapılmamasının aynı sonucu vereceği kanaatine varılmaktadır. 2024 hesap dönemi geçici vergi dönemleri ve hesap dönemi
sonu itibariyle düzenlenecek olan bilançolarında yer alan
Zira; eğer bu avanslar parasal kıymet olarak addolunur stoklarını, toplulaştırmış yöntemlere göre düzeltmek istedikleri
ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz ise, bunlar için takdirde, “Basit ortalama yöntemi” ve “Hareketli ağırlıklı
dönemsonunda açıklanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ortalama yöntemi” olarak tespit edilmiş bulunan toplulaştırılmış
(TCMB) döviz alış kuru ile kur değerlemesi yapılacağından, kur yöntemlerden arzu ettiklerini seçebileceklerdir.
değerlemesi yapılmış bakiyenin enflasyon düzeltmesi sonrası
bilançoda yer alması söz konusu olacaktır. Ancak; 2024 hesap dönemi için seçilen bu yöntemden, bu
seçimin yapıldığı geçici vergi döneminden sonraki geçici vergi
Diğer taraftan, eğer bu avanslar enflasyon düzeltmesine tabi dönemleri ile içinde bulunulan hesap dönemi dâhil üçüncü hesap
tutulur ise, bunların düzeltme tarihindeki TCMB döviz alış kuru döneminin sonuna kadar (bu dönem dâhil) dönülemeyecektir.
düzeltilmeleri söz konusudur. Enflasyon düzeltmesinde esas
alınacak kur ile düzeltme öncesi bilançoda VUK’un 280’inci Diğer taraftan, 165 No.lu Sirküler ile stoklarla ilgili
maddesine göre yapılan kur değerlemesinde esas alınan kur toplulaştırılmış yöntem/gerçek yöntem seçimi ve 2024’te
ile aynı olduğundan; söz konusu döviz cinsinden avansların yapılan seçimin değiştirilememesi konusunda bazı belirlemeler
bir enflasyon düzeltme farkı olmayacağı; diğer bir deyişle yapılmıştır. Stoklardaki alt ayrım uygulaması açısından buradaki
bunların düzeltme katsayı değeri bir olarak kabul edilmiş olacağı açıklamalar önem arz etmektedir. Sirküler’in 5.1. bölümünde
söylenebilecektir. aşağıdaki açıklamalar yer almaktadır.

3.3. Stokların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasında • Mükelleflerin 2024 hesap dönemi ilk geçici vergi dönemi
toplulaştırılmış yöntem uygulamaları itibarıyla yapılan toplulaştırılmış yöntem tercihi sonraki
dönemlerde değiştirilemediği gibi, toplulaştırılmış yöntem
Stokların enflasyon düzeltmesinde mükellefler toplulaştırılmış tercihinde bulunanların her bir mal grubu ve alt ayrım
yöntemleri tercih ediyorlarsa, düzeltme uygulamasında itibarıyla seçtikleri toplulaştırılmış yöntemden üç hesap
düzeltme katsayıları yerine (düzeltmede esas alınacak tarihlere dönemi boyunca vazgeçmeleri mümkün değildir.
bağlı kalmaksızın), bu toplulaştırılmış yöntemlere göre • 2024 hesap dönemi ilk geçici vergi dönemi itibarıyla
bulunan düzeltme katsayılarını esas alarak düzeltme işlemini yapılan gerçek yöntem tercihi sonraki hesap döneminde
gerçekleştireceklerdir. VUK’un mükerrer 298/A-2 maddesinde değiştirilebilecektir. Mükelleflerce 2024 hesap döneminin
toplulaştırılmış yöntemler “basit ortalama yöntemi” ve ilk geçici vergi dönemi itibarıyla gerçek yöntemin tercih
“hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi” olarak belirlenmiştir. edilmesi halinde (izleyen geçici vergi dönemleri dâhil) içinde
bulunulan hesap dönemi sonunda ilgili stok grubu için bu
Öte yandan, 555 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nde 31.12.2023 tercihten vazgeçilemeyecek, ancak 2025 hesap döneminden
tarihli bilançonun düzeltmesine yönelik açıklamalar içeren itibaren bu tercih değiştirilebilecektir. Bu durumda 2025
18’inci maddesinde, toplulaştırılmış kullanılarak düzeltilebilecek hesap döneminde stok grubu için toplulaştırılmış yöntemi
parasal olmayan kıymetlerin, stoklarla sınırlı olduğu açıklaması tercih eden mükellef yine izleyen geçici vergi dönemleri
yapılarak; mükerrer 298/A maddesinin (5) ve (8) numaralı ile içinde bulunulan hesap dönemi dâhil, üçüncü hesap
bentlerinin verdiği yetkiye istinaden Gelir İdaresi’nce “basit döneminin sonuna kadar (bu dönem dâhil) bu yöntemden
ortalama yöntemi” ve “stok devir hızı yöntemi” olmak üzere iki dönemeyecektir.
tür toplulaştırılmış yöntem belirlenmiştir.
• Stokların düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanan mükellefler
Diğer yandan, şartların oluşmasına bağlı olarak geçici vergi mümkün olduğunca inebildikleri kadar alt ayrıma giderek
dönemleri dâhil 2024 hesap dönemi (kendisine özel hesap düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir.
dönemi tayin edilenlerde 2025 yılında biten hesap dönemi) ve • Toplulaştırılmış yöntemleri seçen mükellefler her bir mal
şartların devamına bağlı olarak izleyen dönemlere (geçici vergi grubu ve mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım
dönemleri ve hesap dönemleri) ilişkin enflasyon düzeltmesi itibarıyla diledikleri toplulaştırılmış yöntemi kullanmakta
işlemlerinde esas alınabilecek toplulaştırılmış yöntemler serbesttirler.
Tebliğ’in 37/2 maddesine göre “Basit ortalama yöntemi” ve
“Hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi” olarak belirlenmiştir. Sirküler’in bu bölümünde yer verilen örnek aynı zamanda mal
Dolayısıyla, Tebliğ’in bu maddesinde belirtilen ve 2024 grubu ve alt ayrımların tanımlanması açısından da yol gösterici
hesap döneminde stokların enflasyon düzeltmesinde seçilen nitelikte olmuştur. Bu bağlamda; beyaz eşya, telefon ve bisiklet
toplulaştırılmış yöntemin, VUK’un mükerrer 298/A-5 maddesine ticareti yapan bir firmanın 2023 hesap döneminin enflasyon
göre, enflasyon düzeltmesinin yapılmasına şartların varlığına düzeltmesi sırasında, bu üç mal grubundan birinde gerçek
bağlı olarak düzeltmenin yapılacağı 2025 ve 2026 yıllarında da yöntemi diğer ikisinde toplulaştırılmış yöntemi seçebileceği
esas alınması gereği ortaya çıkmaktadır. örnekte ifade edilmiştir. Ayrıca söz konusu dönemde mükellef
beyaz eşya ile ilgili toplulaştırılmış yöntemleri kullanırken, bu
Diğer taraftan, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançodaki mal grubunun alt ayrımlarından biri olan buzdolabı için basit
stokların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sırasında ortalama yönteminin, çamaşır makinesini için ise stok devir hızı
kullanılacak yöntem seçiminde böyle bir sınırlama yönteminin esas alınabileceği açıklanmıştır.

Mart 2024 Mart 2024 5