Page 7 - VGMart_2024

tutarının amortismana tabi tutulmamış kısmının vergi bulunacak düzeltme katsayısı ile çarpılması ve bulunan bu
matrahından 2023’ü izleyen 5 yılda indiriminin) söz konusu tutarların toplanması suretiyle yapılacaktır. 2023 hesap dönemi
5
olmayacağı sonucuna ulaşılmaktadır. sonu itibariyle bilançoda yer almayan, ilgili aktif hesabına
• 165 No.lu Sirküler’in 3’üncü bölümünde; reel bilanço tarihinden önce aktarılmış bulunan ve yapılmakta olan
olmayan finansman maliyeti ile ilgili açıklamalarda; yatırımlar hesabından gelmiş olan değerlerin düzeltmeye esas
“Haklar” hesabında takip edilen finansal kiralamadan tarihi olarak, söz konusu değerlerin aktifleştirme tarihlerinin
kaynaklananlar dâhil maddi olmayan duran varlıkların, değil, yapılmakta olan yatırımlar hesabının kullanıldığı tarihlerin
enflasyon düzeltmesi sırasında ROFM ayrıştırması alınması gerekmektedir. Buna göre söz konusu değerlerin
yapılması gereken parasal olmayan kıymetler kapsamında düzeltilmesi iki aşamada gerçekleştirilecektir. Öncelikle her bir
olmadığı açıklanmıştır. Öte yandan, finansal kiralama aya ilişkin yatırım harcaması, harcamanın gerçekleştiği ay sonu
sözleşmesinin sona ermesi ile kiracının mülkiyetine itibariyle aktifleştirme tarihine kadar, sonra da aktifleştirilen
intikal eden kıymetler, “Haklar” hesabından ilgili olduğu bedel kül halinde aktifleştirme tarihinden 2023 hesap dönemi
maddi duran varlık hesabına aktarılmaktadır. Bu noktada, sonuna kadar düzeltilecektir.” açıklamaları yer almaktadır.
belirtilen kıymetler için ROFM ayrıştırmasının söz
konusu olacağı sonucu ortaya çıkmakla birlikte; bilanço Öte yandan, 165 No.lu VUK Sirküleri’nde; yukarıdaki yapılan
tarihinde henüz mülkiyet devri gerçekleşmemiş ve açıklamalar paralelinde yapılmakta olan yatırım hesabının
“Haklar” hesabında takip edilen finansal kiralamadan düzeltilmesine yönelik açıklamalar yapılmış ve bir örnek
kaynaklanan maliyetler için bu ayrıştırmanın söz verilmiştir.
konusu olmayacağı Sirküler nezdindeki açıklama ile
netleştirilmiş bulunmaktadır. Ancak maddi olmayan Diğer yandan, yapılmakta olan yatırımlar hesaplarında
duran varlıkların bünyesindeki finansman maliyetlerinin kaydedilen duran varlıkların finansman maliyetlerinden
ROFM ayrıştırmasına tabi tutulup tutulmaması konusu reel olmayan kısmın enflasyon düzeltmesi uygulamasında
uygulamada bazı duraksamalara sebep olabilmektedir. düzeltmeye esas tutardan düşülmesi gerekmektedir. Bu
Bunlardan birine, “yapılmakta olan yatırımlar” hesabında noktada; Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabında takip edilip
takip edilmesi akabinde aktifleştirilen maddi olmayan akabinde kullanıma hazır hale geldiğinde maddi olmayan duran
duran varlılardaki uygulama kapsamında izleyen bölümde varlıklar hesaplarında aktifleştirilen kıymetler için bir ROFM
değinilecektir. ayrıştırması yapılıp yapılmayacağı konusunda tereddütler
gündeme gelmektedir.
3.5. Yapılmakta olan yatırımlar hesapları kullanılarak
aktifleştirilen sabit kıymetlerin düzeltmeye esas tarihlerinin Örneğin yazılım mahiyetindeki harcamlarda yazılımın kullanıma
tespiti hazır hale gelmesi öncesinde “258 Yapılmakta Olan Yatırımlar”
hesabında izlenmesi söz konusudur.
VUK’un mükerrer 298/A-3 bendine göre; şirketlerin aktiflerinde
yer alan maddî duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 24.02.2016 tarih ve B.07.1.
unsurlar, maddî olmayan duran varlıklar ve bu varlıkları GİB.4.99.16.02-125[30-2014]-3508 sayılı Özelgesi’nde
oluşturan unsurlar, özel tükenmeye tâbi varlıklar ve bu varlıkları belirtildiği gibi; işletmelerin faaliyetlerini yürütürken kullandığı
oluşturan unsurlar ile haklar ve şerefiyeler için; defterlere bilgisayar programları satın alındığı anda kullanıma hazır
kayıt tarihi enflasyon düzeltmesi uygulamasında düzeltme olabilecekleri gibi bazen işletmenin faaliyet alanının özelliğine
katsayılarının tespitinde esas alınmalıdır. göre programlara belli uyarlamalar yapılması hâlinde kullanıma
hazır hâle gelebilmektedir. Özelgedeki açıklamalara göre;
Öte yandan, yukarıdaki hesaplara intikal ettirilmekle birlikte bazı satın alınan bilgisayar programlarının uyarlama yapılmadan
duran varlık yatırımları öncelikle “Yapılmakta Olan Yatırımlar” kullanılmasının mümkün olmaması durumunda, bilgisayar
hesabına kaydedilmekte ve ilgili iktisadi kıymetlerle ilgili programının kullanıma hazır halde olmaması nedeniyle
harcamalar tamamlanarak bunların kullanıma hazır hale gelmesi amortisman ayrılması mümkün olmayacaktır. Bu durumda
durumunda “Yapılmakta Olan Yatırımlar” hesabından çıkarılarak bilgisayar programlarının da uyarlamaların tamamlandığı yılda
ilgili duran varlık hesaplarında aktifleştirilmektedir. kullanıma hazır hâle geldiği kabul edilmelidir. Öte yandan, söz
konusu satın alınan bilgisayar programının kullanıma hazır
Bu durumda, söz konusu iktisadi kıymetlerin enflasyon hâle getirilmesi ile ilgili olarak uyarlama, uygulama, geliştirme,
düzeltmesine esas olacak tarihlerinin tespiti özellik arz danışmanlık, eğitim ve tedarikçi firmaların personeline yönelik
etmektedir. otel, ulaşım, iaşe v.b. giderler yapılmaktadır. Bu şekilde,
bilgisayar programlarının kullanıma hazır hale getirilmesi için
555 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nin 20’nci maddesinde, yapılan uyarlamaların tamamlandığı yıla kadar oluşan ilgili
“2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan (yapımı tüm giderlerin bilgisayar programının maliyet bedeline dâhil
süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına edilerek yapılmakta olan yatırımlarda izlenip, uyarlamaların
aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve tamamlandığı dönemde aktifleştirilmesi söz konusudur.
genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı) yatırımlara ilişkin
tutarların düzeltilmesi; söz konusu yatırımlara ait geçmiş Yukarıda bahsi geçen bilgisayar programı gibi maddi olmayan
her ay sonu itibariyle kesinleşmiş harcama tutarlarının (reel duran varlık mahiyetindeki hakların kredi kullanılarak veya
olmayan finansman maliyeti var ise düşülmesi şartıyla) o finansal kiralama yoluyla iktisap edildiği durumda, Yapılmakta
ayın düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınması yoluyla Olan Yatırımlar hesabında finansman maliyetlerinin de

5 Bkz. 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesine ilişkin Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 09.02.2005 tarih ve
B.07.0.GEL.0.29/2968-298-364-15378 sayılı Özelgesi.
Mart 2024 Mart 2024 7